Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL),[1] merkezi İstanbul'da bulunan bir sivil toplum kuruluşudur.[2]
1975 yılı, dünyanın pek çok yerinde koruma ve yaşatma bilincinin ilk defa kuramsal düzeyde ortaya atıldığı, “ortak miras” kavramının ilk kez dillendirildiği, Türkiye'de de Metin Sözen ve arkadaşlarının Safranbolu'da bu kavramı gündeme getirdiği bir milat olmuştu. 1975'lerde Safranbolu'da başlatılan koruma-yaşatma çalışmaları, kentin UNESCO Dünya Mirası Listesine girmesiyle hedeflerinden birine ulaşmıştı.
Öğrencilik yıllarından bu yana Anadolunun doğal ve kültürel zenginliğin ardına düşen Metin Sözen, yarım yüzyıl boyunca, sürdüreceği koruma serüveninin ilk somut sonuçlarını Batı Karadeniz'in Safranbolu kasabasında almıştı. Bu süreç, Prof. Dr. Metin Sözen ve çalışma arkadaşlarının 1990 yılında ÇEKÜL Vakfı'nı kurmalarının yolunu açtı. ÇEKÜL Vakfı çatısı altında devam eden koruma-yaşatma hareketi, Bursa'ya, Kütahya'ya, Milas'a, Muğla'ya, Amasya'ya, Kastamonu'ya ve daha pek çok farklı ölçekte kente yayılmaya başladı.
Amacı
[değiştir | kaynağı değiştir]ÇEKÜL, Türkiye'nin doğal ve kültürel mirasını korumak amacıyla 1990 yılında vakıf statüsünde kurulmuş sivil toplum kuruluşudur.
Doğal kaynakları, kültürel mirası ve insanı bir bütün olarak ele alan ÇEKÜL, doğal ve kültürel çevreyi korumak için "kent-havza-bölge-ülke" ölçeğinde projeler geliştirmektedir.
Bu anlamda; "Doğa varlığını yitirirse, insanı kimlikli kılan kültürel birikim yok edilirse, boyutlandırmaya çalıştığımız "baş döndürücü teknolojik gelişmeler" oturacak sağlıklı zemin bulamaz. Bu nedenle, yaşamı anlamlı kılan temel öğeleri tüketmeden, onlarla birlikte yaşayacağımız günler amaçlanmaktadır.
ÇEKÜL vakfı'nın "koruma-değerlendirme-yaşatma" amaçlı projelerinin hayata geçirilebilmesi ve sonuç alınabilmesi için benimsenen strateji "kamu-yerel-sivil-özel birlikteliği" ne öncelik verilmesidir. Toplumun kendini diri tutan tüm kesimlerinin ortak amaca yönelmesi, böylece sağlanır. ÇEKÜL'ün amacı çevreyi ve doğal mirasları koruma altına almaktır.
Projeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Vakfın,
- 7 Bölge 7 Kent
- Kendini Koruyan Kentler
- Sinan'a Saygı
- GAP Bölgesi’nde Kültürel Mirasın Gelişimi
- Kelkit Havzası Ekolojik Tarım ve Yerel STK'ların Doğa Koruma Kapasitelerinin Geliştirilmesi Projesi / Niksar Ekolojik Tarım Çalışması (NET)
- 7 Ağaç Ormanları
- 77 m² Toprak Kurtarma
- 92 Ormanı Projesi
- Bahçesaray Cevizlerini Yaşatalım, Çoğaltalım
- Bahçesaray Geofitlerini Koruma ve Çogaltma
- Biyoçeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi
- Beriköy Projesi
- Diyarbakır Üniversitesi Kampüsü Ağaçlandırması
- Küçük Menderes Havzası Koruma Çalışmaları
- TEM Otoyolu Ağaçlandırması
- başlıkları altında projeleri,
- Kentler Çocuklarındır Projesi
- Çevre Eğitimi Çalışmaları
- Çevre Seminerleri
- Okullarda Çevre Eğitimi
- Yaz Okulları
- Önemli Günler
- Kent Belgeselleri
- adlarında eğitim çalışmaları ve
- Dünya Çevre Günü sürekli etkinliği vardır.
ÇEKÜL Evleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- ÇEKÜL Evi Beyoğlu: 140 yıllık bir yapı olan Çekül Evi, 1995 yılında Beyoğlu'nun arka sokaklarından birinde keşfedildi. 2000 yılında yapılan özenli bir restorasyonla özgün kimliğine yeniden kavuştu. 19. yüzyılın renkli kozmopolit Pera kent dokusunun ve geleneksel sivil mimarisinin bir anısı olarak varlığını sürdürüyor.
- ÇEKÜL Birgi Çevre ve Kültür Evi: Havzada doğal ve kültürel varlıkların korunması çalışmaları yapılan bir merkez oldu. Sürekli gelişen kütüphanesi, etkinlikleri ve eğitim çalışmaları ile Türkiye'de ilk kez tapu kaydına ‘Kültür Evi’ olarak yazdırıldı.
- ÇEKÜL Evi Gaziantep: 2012'de açılan Metin Sözen Eğitim ve Kültür Merkezi, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından satın alınıp restoresinin ardından vakfa tahsis edildi. Kentsel ve kültürel mirasın korunması sürecinde kurulan ve sürdürülen işbirliğinin ve ortak çalışma anlayışının somut bir yansıması olarak hizmet vermekte.
Yayınları
[değiştir | kaynağı değiştir]- İstanbul, Tan Oral, 1996
- Çevre Seminerleri, 1998
- Özür Dileriz Poseydon, Sönmez Yanardağ, 1998
- Sorularla Çevre, Prof. Dr. İlhan Talınlı, 1998
- İnci Kefali Bilgiler ve Mevzuat, Yard. Doç. Dr. Mustafa Sarı, 2000
- Eskişehir Odunpazarı Evleri, B.Yelda Olcay Uçkan - Erkan Uçkan, 2002
- Bahçesaray Adında Bir Gezegen, Mustafa Masatlı, 2003
- Van-Bitlis Yöresinin Geofitleri (Soğanlı, yumrulu, rizomlu bitkileri), 2003
- Güneşin Doğduğu Yer: Doğubayazıt Sempozyumu, Prof. Dr. Oktay Belli, 2004
- Çevre Sorunları ve Sivil Toplum:Dünya ve Türkiye'de Çevreye Bakış, Prof. Dr. Melih Boydak
- Van Gölü İnci Kefali, Doç. Dr. Mustafa Sarı, 2001
- Çevresel Etki Değerlendirmesi, Doç. Dr. Firuz Yaşamış, 2003
- Ağlayan Gelin ve Adıyaman Lalesi Üretici Rehberi, 2004
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ÇEKÜL vakfı web sitesi*24 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Gazetesi, Dünya (4 Ocak 2023). "ÇEKÜL Vakfı'ndan Cumhuriyet'e özel 100. Yıl Ormanı". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
- ^ "ÇEKÜL | Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı". www.cekulvakfi.org.tr. 24 Ocak 2025. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2025.