Cungarya
Çungarya, Kuzeybatı Çin'de, Sincan'ın kuzeyini ifade eden coğrafi bir bölgedir; aynı zamanda Beijiang (Çince: 北疆; pinyin: Běijiāng, "Kuzey Sincan") olarak da adlandırılır. Güneyde Tiyan-Şan dağları, kuzeyde Altay Dağları ile sınırlandırılmıştır, Batı Moğolistan ve Doğu Kazakistan'a yayılarak 777,000 km2 bir alanı kaplamaktadır. Eskiden bu terim, Oyrat Moğolları tarafından kurulmuş bir devlet olan Çungar Hanlığı ile eş anlamlı olarak daha büyük bir alanı kapsamış olabilir.
Coğrafi, tarihi ve etnik olarak (Türklerin yaşadığı) Tarım Havzasından farklı olsa da, Çing Hanedanı ve sonrasında gelen hanedanlar tarafından iki bölge de tek bir ilde yönetilmiştir. Sincan'ın endüstriyel, kültürel ve resmi başkenti Tarım Havzasında kalan Urumçi (Moğolca: Güzel Ova) olsa da, demir yolu ve ticaret yolları sayesinde Çungarya, Çin'in geri kalanına başarılı bir şekilde dahil edilmiştir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Çungarya ismi, çeşitli Moğol lehçelerinde "Zün Gar" ya da "Cüün Gar" olan kelimenin yozlaşmış halidir. "Zün/Cüün" "sol", "Gar" da "el" demektir. Cüün Gar isminin, Moğol İmparatorluğu ayrılmaya başladığında Batı Moğollarının yönettiği taraftan (Hanbalık/Pekin mevki alınarak sol taraf) geldiği düşünülmektedir. Bu ayrılmadan sonra, Batı Moğollarının ismi "Zuun Gar" olmuştur.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]21. yüzyıldan önce, bölgenin bir kısmı ya da tamamı; Asya Hunları, Han Hanedanı, Siyenpiler, Juan Juan, Göktürkler, Tang Hanedanı, Uygurlar, Kitanlar, Kara-Kıtaylar, Moğol İmparatorluğu, Yuan Hanedanı, Çağatay Hanlığı, Babürler, Qara-Del, Kuzey Yuan, Dört Oyrat, Çungar Hanlığı, Çin Cumhuriyeti ve 1950'den beri Çin Halk Cumhuriyeti tarafından yönetilmiştir.
Çungarya bölgesinin bahsedildiği en eski kaynaklardan biri Han Hanedanlığı kaşifleri tarafından yazılmıştır. Göktürk kağanı İstemi Yabgu, Çungarya'yı babasının ölümünden sonra miras olarak almıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Liu & Faure 19969 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 69.
- Liu & Faure 19968 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 70.
- Liu & Faure 19968 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 67.
- Liu & Faure 19969 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 77.
- Liu & Faure 19969 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 78.
- Nature, Nature Publishing Group, Norman Lockyer, 1869
- Silk Road, North China, C.Michael Hogan, the Megalithic Portal, ed. A. Burnham28 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, By René Grousset
- One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain:
- Grosset, 'The Empire of the Steppes', p xxii,
