2000 Bakü depremi
| UTC zamanı | 2000-11-25 18:09:11 |
|---|---|
| Yerel tarih | 25.11.2000 (UTC) |
| Yerel saat | 22.10 |
| Büyüklük | 6.8 M |
| Derinlik | 50.4 km |
| Merkez üs | Hazar Denizi açıkları 40.245°N 49.946°E |
| Tür | Tektonik |
| Maks. şiddet | VI (Güçlü) |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler |  Azerbaycan |
| Kayıplar | 30 ölü, 100 yaralı |
2000 Bakü Depremi 25 kasım 2000 tarihinde yerel saatle 22.10'da Azerbaycan açıklarında Hazar Denizi dahilinde 50.4 km derinlikte meydana gelen 6.8 büyüklüğünde bir depremdir.[1]
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumartesi günü birden fazla sismik etkinlik altında kalan Azerbaycan'ı o gün vuran en büyük deprem akşam saat 22.10 gibi meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki depremdir. Yetkililerin açıklamalarına göre 30 civarında insan ölmüştür. Sağlık bakanı Ali İnsanov, ölenlerin çoğunun kalp krizi nedeniyle vefat ettiğini açıklamıştır ve birkaç kişi de moloz ve zarar gören doğal gaz hatlarının patlaması sonucu ölmüştür. Dönemin devlet başkanı Haydar Aliyev ise televizyona çıkıp kurbanlara baş sağlığı dilemiş ve itidal çağrısı yapmıştır.[2] USGS verilerine göre ilk olarak Richter ölçeğine göre 6.3 büyüklük belirlense de deprem büyüklüğü 6.8 büyüklüğe revize edilmiştir. Depremde aynı zamanda birçok tarihî eser de zarar görmüştür. Şirvanşah sarayı, Taze Pir Camii, Alman kilisesi bunlardan bazılarıdır. Ayrıca Hazar açıklarındaki petrol araştırma tesislerinin zarar görmediği açıklanmıştır.[3]
Tektonik
[değiştir | kaynağı değiştir]Güney Hazar Denizi havzası dahilinde sığ depremlerin neredeyse hiç olmaması bu bölgenin Avrasya-Arap çarpışma bölgesindeki rijit (katı) bir blok olarak davrandığını göstermektedir. Güney Hazar Denizi havzasındaki birincil dağ kuşağı Doğu Kafkas dağlarıdır. Bu dağ dizisi, Arap-Avrasya levhalarının çarpışmasından kaynaklı geniş ve büyük bir kabuksal kısalma göstermektedir. Bu iki levhanın ilk teması yaklaşık 45 milyon yıl evvel gerçekleşmiştir ve Doğu Anadolu bindirme noktası ve aynı bölgedeki Eosen yaşlı karasal kırıntılı çökellerle temsil edilen bir jeolojik olaydır. Bu büyük çarpışma alanının geneli geniş kapsamlı deformasyonlar yaklaşık Orta Miyosen'e kadar meydana gelmemiştir. Örneğin Zagros kıvrım kuşağı pliyosen devrinde başlamıştır. Bu zaman gecikmesinin muhtemel sebebi Avrasya ve Arap levhaları arasında daha ufak kıtasal bloklar bulunmasıdır. Günümüzde merkezi İran kısmında gözlemlenebilen bu tabakalar, muhtemelen aradaki ufak okyanus havzasının son kapanması da birbirinden ayrı olan kıtasal blokların çarpışmasıyla sonuçlanmıştır ve kuzeydoğu İran civarındaki derin deniz çökelleri arasında bulunan melanj tabakaları bunu işaret etmektedir. Güney Hazar Denizi havzasının hareketleri jeofiziksel ölçümler ışığında belirlenmiştir. Yılda 15 mm'lik bir hareketle güneybatıya İran blokuna ve kuzeye de 8 mm'lik hareketle Avrasya blokuna ilerler. Bu hareketler görelidir ve Pliosen devrinde başlamıştır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Editors of USGS, Editors of USGS. "M 6.8 - Caspian Sea, offshore Azerbaijan". www.usgs.com. USGS. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ Reporter of BBC, Reporter of BBC (26 Kasım 2000). "Quake rocks Azerbaijan". BBC. BBC. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ Editors of International Azerbaijan, Editors of International Azerbaijan. "Earthquake Rocks Azerbaijan". www.azer.com. Azer. 7 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ Jackson, James. "Active tectonics of the South Caspian Basin". academic.oup.com. Oxford Academic. 10 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.