Anglosaksonlar
| Makale serilerinden |
.svg) |
Anglosaksonlar, Anglus, Sakson ve Jüt karışımı bir Cermen halkı. 5. yüzyıldan itibaren Romalıların Britannia olarak isimlendirdiği adayı istila etmiş ve 865'teki Viking istilasına kadar adanın tamamını yönetmişlerdir; Viking istilasından Norman istilasına kadar geçen sürede ise bazen adanın bir kısmını, bazen tamamını yönetmiş ve bazen de adanın kontrolünü tamamen Vikinglere kaptırmışlardır. Vikinglerin gelişiyle İngiltere'deki Anglosakson kontrolü önemli ölçüde zayıflamış ve Normanların gelişiyle birlikte tamamen sona ermiştir.[1]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Anglosakson sözcüğü Kıta Avrupası yazarları tarafından ilk kez 8. yüzyılda kullanılmaya başlandı. Bede, Antiqui Saxons (Eski Saksonlar) tabirini kullanıyordu. Romalıların Germania dedikleri bölgenin kuzeyindeki (günümüzde Hamburg'un kuzeybatısı) Angles ve Saxon germen kabilelerinin birleşmesinden Anglosakson terimi türemiştir. Norman İstilası'ndan sonra Anglosakson sözcüğü İngiliz anlamında kullanılmaya başlandı.[2] Anglosakson tabiri günümüzde İngiliz soyundan gelen[3] beyaz ırkları tanımlamakta kullanılır. İngiliz sözcüğü, Anglus (İngilizce: Angle) sözcüğünden gelir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bede'ye göre Angluslar, Saksonlar ve Jütilerden oluşan Cermen halkları 5. ve 6. yüzyıllardan itibaren Almanya'dan göç ederek İngiltere'nin çeşitli bölgelerine yerleştiler ve ayrı ayrı krallıklar kurdular. Bu halklar Britanyalı kabile şefi Vortigern'in davetiyle, Pikt ve İrlandalı işgalcilere karşı Vortigern'in topraklarını savunmak için gelmişlerdi.[2]
İlk gruplar Romalıların Britanya'dan çekildiği 410 yılından önce geldiler.[2] İngiltere'deki Anglosakson yerleşkeler ve kuran halklar şunlardır: Essex, Sussex ve Wessex (Saksonlar); East Anglia, Middle Anglia, Mercia ve Northumbria (Angluslar) ve Kent (Jütiler).[2] Bu yedi topluluk ortak yönetim anlamında bir heterarşi oluştururlar, ancak IX. yüzyıldan itibaren adayı istila eden Dan akınlarını durduramadılar.[4] Sonunda 871 yılında Dan'ları mağlup etmeyi başaran Wessex kralı Büyük Alfred olur ve Güney İngiltere'nin kralı haline gelir. 878 yılında Alfred ile anlaşan Dan'lar, Wessex'ten çekilmeyi kabul ederler. Alfred'den sonra gelen krallar bir süre Dan'ları engellemeyi başarsalar da Dan'lara yüklü miktarda vergi ödemeyi kabul etmek zorunda kalırlar.Hatta Danimarka kralı Sveyn Forkbeard (986-1014) ve ardılı Knud (986.1014) İngiltere kısa bir süre Danimarka Krallığının parçası haline gelir.[4] Nihayet Norman Prensi I. William tarafından (1066) adaların istilasıyla son bulmuştur. Norman istilası, aynı zamanda İngiltere'nin son istilasıdır
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu döneme ait arkeolojik buluntuların çoğu Suffolk eyaletindeki Woodbridge yakınlarındaki Sutton Hoo höyüğünde bulunmuştur.
Wessex'lerin kurduğu bu hükûmetin esası Germen örf ve adetlerine dayanmakta, halk; asilzadeler, hür çiftçiler, yarı hür olanlar ve kölelerden meydana gelmekteydi. Daha sonra aristokrat bir zümre gelişerek hakimiyeti ele geçirmiştir.
Anglosaksonlar önceleri tüm Germenler gibi Germen mitolojilerine inanıyorlardı. VI. yüzyılın sonlarında Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir.[4]
Normanlar; Anglosaksonların dil, edebiyat, hukuk ve çeşitli adetlerine tesir etmişlerdir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İngiltere Üzerindeki Hanedanlıklar". 12 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "Anglo-Saxon." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ "Anglo-Saxon." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ a b c Ortaçağ-Yakın Çağ Avrupa Tarihi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Ders Kitabı, Doç. Dr. Yusuf Ayönü
