Seçki

36 ciltlik Büyük Bilimkurgu Antolojisi

Seçki, antoloji veya güldeste bir konu ya da beğeniye göre, derlenen metinlerin bulunduğu eser. Kurgu türünde antoloji terimi tipik olarak, farklı yazarlar tarafından yazılan, her biri birbiriyle ilgisiz karakter ve ortamlar içeren ve genellikle yayınlanmak üzere tek bir ciltte toplanan kısa öykü ve kısa roman gibi kısa eser koleksiyonlarını kategorize eder. Alternatif olarak, bir yazarın seçilmiş yazılarından (kısa öyküler, şiirler vb.) oluşan bir koleksiyon da olabilir.

Divân-ı Lügati't-Türk, Türk edebiyatındaki ilk seçki olarak görülebilir. Yunanca kökenli ἀνθολογία (anthología) kelimesi anthos (çiçek) ile legein (toplamak) kelimelerinden türemiştir. İlk antolojileri Antik Yunanlar derlemişlerdir.

Bilinen ilk antoloji MÖ 2. yüzyılda derlenmiştir. Çelenk adındaki bu antolojinin derleyicisi Gadaralı Meleagros'tur.

1. yüzyılda da, Makedonyalı Philippos buna benzer bir çelenk meydana getirmiştir.

2. yüzyılda ise, Diagenianus ilk kez olarak anthologion (antoloji) adı altında bir derleme yapmıştır. Hemen hemen aynı sıralarda Sardeisli Straton da bir şiir antolojisi derledi. Bu saydığımız eserlerin çoğu bugün kaybolmuş bulunmaktadır.

9. yüzyılda Constantinus Cephalas biraz önce saydığımız eserleri de kapsayan büyük bir antoloji meydana getirdi. Bu antoloji, konulara göre sıralanmıştı. Aynı şekilde konulara göre sıralanmış bir antoloji de, 4. yüzyılın sonlarında, Agathias tarafından derlenmişti. Batılıların dikkatini çeken ilk Yunan antolojisi 1301 yılında Maximus Planudes'in hazırladığı antoloji oldu. Planudes eserinde Cephalas'ın antolojisini esas tutmuştu. Bu eser ilk olarak Floransa'da yayınlanmıştır (1494).

17. yüzyılın hemen başlarında da palatine yazması adıyla anılan bir başka Yunan antolojisi ele geçirildi. Heildelberg'de, Palatine Kütüphanesi'nde bulunan bu yazma bugünkü Yunan antolojisi eserlerinin temeli sayılır. Bu antoloji 15 kitaptan meydana gelmiştir. İçindeki eserler, 2.000 yıllık Yunan örf ve geleneklerini canlandırmaları bakımından, çok önemli sayılırlar. Latin antolojilerinin en önemlisi ise codex selmasianus adındaki eserdir. Bu antoloji 6. yüzyıla ait eserleri kapsamaktır. Tahminen 8. yüzyıl başında derlendiği sanılmaktadır. Bu şiirler, 533 yılında Antologia Latina adındaki eserde toplanmıştı. Tanzimat edebiyatında ise ilk seçki Ziya Paşa'nın Harabat adlı eseridir.