Ad hominem
Ad hominem (/æd ˈhɒmənɛm -ˌnɛm, ɑd‐/), argumentum ad hominem ya da kişi karalama safsatası; kalıplaşmış bir Latince deyimdir. Bir reaksiyonun belirli bir kişinin herhangi bir konudaki duruşu yerine şahsına yöneltilmesidir.[1] Örneğin bir argümana cevap verirken argümanı eleştirmekten ziyade, argümanı ortaya atan kişinin konuyla ilgisiz bir özelliğini gündeme getirerek fikirlerini çürütmeye çalışmaktır. Önerme yerine önerme yapan kişi, tartışma konusu edilerek iddialara karşı çıkmak yoluyla yapılır. Ad hominem mantıksal bir safsata olarak kabul edilir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Ad hominem kavramı birebir çevrildiğinde "kişiye yönelik" veya "kişiye" anlamına gelir.[1]
Türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kişi karalama safsatası, saldırı safsataları türünde bir safsatadır. Saldırı safsataları, Kişi Karalama Safsatası, Niteliksel Kişi Karalama Safsatası, Sen de Safsatası ve Önyargı Oluşturma (Dolduruşa Getirme) Safsatası olarak dört başlık altında sınıflandırılır.[2]
Kişi karalama safsatası (Argumentum ad hominem)
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir önerinin reddedilmesini sağlamak için önerinin kendisi yerine öneriyi yapan kişinin karakteri ya da davranışlarıyla ilişkilendirilip tartışma konusu yapılmasıdır.[3]
Örnekler:[2]
Tanrı'nın olmadığını mı tartışıyorsun? Sen bir delisin. Senin müdür hakkında söylediklerini duydum. Nankör adam, sen müdürün o kadar ekmeğini yedin ki.
Niteliksel kişi karalama safsatası (Circumstantial ad hominem)
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir önerinin reddedilmesini sağlamak için önerinin kendisi yerine öneriyi yapan kişinin etnik kökeni, politik tutumu, dini görüşü gibi niteliklerine saldırmak gerekir.
Örnekler:
Başkan bu konuda haklı olamaz. Çünkü kanının son damlasına kadar liberaldir. Onun önerisini kabul edemeyiz çünkü o karşı partiden.
Sen de safsatası (Ad hominem tu quoque)
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir kişinin iddiası ya da söyledikleri hareketleriyle çelişiyor diye iddianın yanlış olduğu savı.[3]
Örnekler:
Vergi gelirlerinin yeni spor salonu için kullanılmasına karşı olmanız makul bir tutum değil. Yeni senfoni binası için lehte oy kullanmıştınız ve maliyeti de vergi gelirleriyle karşılanmıştı. Bize o kadar sigara içmeyin zararlıdır diyorsun ama sen de içiyorsun.
Önyargı oluşturma safsatası (Poisoning the well)
[değiştir | kaynağı değiştir]Dolduruşa getirme safsatası da denir. Kişi Karalama Safsatası'nın bir alt türüdür. Bir insan hakkında önceden olumsuz bilgiler (doğru ya da yanlış) verilerek onun söyleyecekleri gözden düşürülür ve önyargı oluşturulur.
Örnekler:[2]
Biz onun cemaziyel evvelini biliriz. Hasan ünlü bir avukat olmuş, öyle mi? O iki lafı bir araya getiremezdi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "ad hominem." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ a b c Safsata Kılavuzu, Alev Alatlı Ocak 2001, Boyut Yayıneviemail grubu tarafından hazırlanmış, Kişi Karalama Safsatası 4 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ocak 2001, Boyut Yayınevi
- ^ a b Klasik Mantık, Açık Öğretim Yayınları, sf. 66, Prof. Dr. Semiha Akıncı, Açık Öğretim Fakültesi Yayını No:1772
