Berim

Berim (İngilizce computing), bilgi işlemlemesi ile ilgili genel bir terimdir. Çoğunlukla sayısal veri işlemlemesi için kullanılsa da, en dar anlamıyla hesaplama ile, insan düşünmesine (bilişim) kadar uzanan olgular için kullanılan bir kavramdır. Berim, iyi tanımlanmış bir modeldir ve bir algoritma, protokol, ağ topolojisi, vb. şekilde ifade edilebilir. Berim, ayrıca bilgisayar biliminin bir ana konusudur; berimsel yolla neyin yapılabileceğini veya yapılamayacağını araştırır.

Berim sınıfları

Berim en az üç bağımsız kritere göre sınıflandırılabilir: sayısal veya analog, dizisel veya paralel veya eşzamanlı ve yığın işlemli ('batch') veya etkileşimli (interaktif).

Pratikte, sayısal berim çoğu zaman doğal süreçleri (örneğin evrimsel berim) simüle etmek için kullanılır ki bunların bazılarının analog berim modelleri ile betimlenmesi daha doğaldır. Bu tür durumlarda berimsel mekanizma ile simülasyon modelinin ayrımının yapılması önemlidir.

Fiziksel bir olgu olarak berim

Bir berim, bilgisayar gibi kapalı bir fiziksel sistem içinde gerçekleşen tamamen fiziksel bir olgu olarak görülebilir. Bu tür fiziksel sistemlere örnek olarak, sayısal bilgisayarlar, kuantum bilgisayarları, DNA bilgisayarları, moleküler bilgisayarlar, analog bilgisayarlar verilebilir. Bu bakış açısı, kuramsal fizikte berim fiziği adı verilen sahaya aittir.

Berimin matematiksel modelleri

Berim kuramı içinde bilgisayarlarla ilgili çeşitli matematiksel modeller geliştirilmiştir. Bazı tipik bilgisayar modelleri şunlardır:

• Turing makinesi, sonlu durum makinesi gibi durumsal model
• Fonksiyon modelleri (lambda kalkulusu gibi)
• Mantık modelleri (Mantık programlaması gibi)
• Eşzamanlı modeller (aktör modeli ve işlem kalkulusu gib)

Etimoloji

Berim kavramı bilgisayar bilimi ile ortaya çıkmıştır. İngilizce yayınlarda calculation ve computation terimlerinin farklı kavramlar içermesi ama Türkçede bunların genelde hesaplama terimi ile karşılanmaya çalışılması, computation için ayrı bir sözcük gereğini doğurmuştur. (Örneğin, Beyond Calculation: The Next Fifty Years of Computing adlı kitabın başlığı "Hesaplamanın Ötesinde: Berimin Gelecek Elli Yılı" olarak çevrilebilir.) Tamamen uydurulmuş olan "ber" kökü ile berim, bermek, berimsel, bergi gibi terimler üretilmiştir, bunlar bilgisayar bilimi ve ilişkili sahalardaki yayınlarda kullanılmaktadır.

Ayrıca bakınız

• İşlemsel zihin teorisi