Helandiyon

Helandiyon (Yunanca: χελάνδιον) Bizans kadırga savaş gemisi, yük taşımakta da kullanılan dromōn tipi gemilerin bir varyantıdır.

Tarihçe

Helandiyon terimi Yunanca kelēs kelimesinden türemiş χελάνδιον ("Süvari atı") kelimesinden gelir ve 8. yüzyıl boyunca ilk defa ortaya çıkmıştır. Batı Avrupa'da kullanılan Orta Çağ Latincesinde chelandium ya da scelandrium (ve dolayasıyla 12. yüzyılda sandanum taşıması) olarak adlandırırlarken Araplar shalandī (çoğul shalandiyyāt) adlandırırlar ve muhtemelen kendi donanmalarında benzer tür taşıtlar kullanırlardı.

Dromōn türünün genel özellikle ortaktır, helandiyon bir bireme kadırgasıdır yani bir ya da iki latin yelkeni olmasına rağmen itici güç sağlaması anlamında çift sıra küreklidir ve pupada iki dümen vardır. Ayrıca Bizans donanmasının yangın çıkaran silahı olan Rum ateşini atan iki tüp (sifōn) ile donatılmıştır.

Helandiyon terimi Orta Çağ yazılı kaynaklarında sıklıkla dromōn ile yerine geçer bir biçimde kullanılmıştır, bu da belirtilen geminin doğru özellikleri konusunda ve dromōn gemisine özel farklar konusunda birçok karışıklığa neden olmuştur. Fakat bu gemileri aslı at taşıyabilen nakliye gemileridir (hippagōga). Bu da geminin, standart dromōn inşasına göre bazı farklar içerdiği anlamına gelir: en azından geminin enini ve kargo derinliğini artıran orta bölümünde bir sıra atı bulunduracak özel bir bölüm bulundururdu.

10. yüzyılda, helandiyon Bizans donanmasının hacminni oluşturuyordu, iki şekilde hizmet veriyordu: chelandion ousiakon ([χελάνδιον] οὑσιακόν) ya da kısaca ousiakon or ousiakos, böyle isimlendirilmişti çünkü içinde 108 adamlık bir ousia vardı ve chelandion pamphylon ([χελάνδιον] πάμφυλον) ya da kısaca pamphylon or pamphylos 120–160 adamlık bir tayfası vardı, ismi ya taşıma gemisi olarak Pamfilya bölgesi menşeini ya da mürettebatının "seçkin mürettebat" (πᾶν+φῦλον, "tüm kabileler") anlamına gelmektedir.

Kaynakça

Özel

Genel