Coma Berenices (takımyıldız)
| Takımyıldız | |
 Coma Berenices takımyıldızının haritası | |
| Kısaltma | Com |
|---|---|
| Tamlayan | Comae Berenices |
| Sembolizm | Berenis'in saçı |
| Bahar açısı | 12.76 |
| Yükselim | +21.83 |
| Alan | 386 derece kare (42.) |
| Parlak yıldızlar (3,00m'den) | 0 |
| En parlak yıldız | β Com (4.26m) |
| Göktaşı yağmurları | |
| Çevreleyen takımyıldızlar | |
| En iyi Mayıs ayı saat 21:00'de +90° ve −70° enlemleri arasında görülebilir. | |
Coma Berenices ya da Berenis'in Saçı takımyıldızı, kuzey gökyüzünde 88 modern takımyıldızdan biri olarak tanımlanan eski bir asterizmdir. Aslan ve Çoban takımyıldızlarının ortasında durur. Dördüncü galaktik kuadrant'ta yer alması sebebiyle her iki yarımküreden de görülebilir. Adı Latince "Berenis'in Saçı" anlamına gelir ve Mısır Kraliçesi II. Berenike'nin uzun saçlarına kocasının savaştan sağ salim gelmesi için Afrodit'e adak olarak sunmasına atıfta bulunur.[1] Batı astronomisine MÖ üçüncü yüzyılda Samoslu Conon tarafından tanıtılmış ve Gerardus Mercator ile Tycho Brahe tarafından bir takımyıldız olarak daha da doğrulanmıştır. Tarihi bir kişinin adını taşıyan tek modern takımyıldızıdır.
Takımyıldızının ana yıldızları, Alfa, Beta ve Gamma Comae Berenices'tir. Takımyıldızın en parlak yıldızı, Güneş'e benzeyen 4.2 kadir büyüklüğünde bir ana kol yıldızı olan Beta Comae Berenices'tir. Takımyıldızı, Kuzey Galaktik Kutbu ve bilinen en zengin gökada kümelerinden biri olan Coma Kümesi'ni, Coma Süperkümesi'nin bir parçasını içerir. Takımyıldızda bulunan Malin 1 Gökadası, bilinen ilk dev düşük yüzey parlaklığına sahip gökadadır. SN 1940B süpernovası, bilimsel olarak gözlemlenen (devam etmekte olan) ilk tip II süpernovaydı. FK Comae Berenices, adını taşıyan değişken yıldız sınıfının prototipidir. Takımyıldız, saniyede 65 kilometreye (saatte 40 mil) kadar ulaşan en hızlı meteor hızlarından birine sahip olan Coma Berenicid meteor yağmurunun saçılma noktasıdır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mısır Kraliçesi II. Berenike'nin kocası III. Ptolemy'i Üçüncü Suriye Savaşı'na giderken (ya da sırasında) savaştan sağ salim dönmesi durumunda saçlarını adak olarak atacağına söz vermiştir. Ptolemy'nin dönüşünün ardından Berenike sözünü tutmuş ve saçlarını Cape Zephyrion'daki Afrodit tapınağına adak olarak bırakmıştır.[2] Ertesi gün saçların tapınaktan kaybolması sonucunda Conon, Afrodit'in Berenike'nin fedakarlığını kabul ettiğini bu nedenle saçların gökyüzüne yükselerek bir yıldız halini aldığını öne sürmüştür.[1][3] Conon ve şair Callimachus birlikte bir akşam yemeği töreni sırasında bu yıldızı halka sundu. Callimachus yazmış olduğu Aetia isimli şiirinde, Berenike'nin saçlarını bütün tanrılara adadı. Callimachus, bu yıldız grubuna Yunanca "plokamos Berenikēs" veya "bostrukhon Berenikēs" adını verdi, bu isim Latincede Catullus tarafından "Coma Berenices" olarak çevrildi. Hipparchus ve Geminus da daha sonradan bu yıldız grubunu ayrı bir takımyıldızı olarak tanıdı.[4] Takımyıldızı Eratosthenes tarafından "Berenis'in Saçı" ve "Ariadne'nin Saçı" olarak adlandırıldı fakat Aslan takımyıldızının bir parçası olarak kabul edildi. Ptolemaios da takımyıldızını Aslan'ın bir parçası olarak kabul edip onu Plokamos olarak isimlendirmiştir.[5] Coma Berenices'in gözlemleri 16 yüzyılda oldukça popülerdi. 1515'te Johannes Schöner tarafından yapılan haritalandırmalarda "saç" anlamına gelen Trica olarak etiketlendi. Aynı yıl, Petrus Apianus tarafından "Crines Berenices" olarak bir göksel haritada yer aldı. 1551 yılında Gerardus Mercator tarafından tekrar haritalandı. 17. yüzyılda Tycho Brahe tarafından tekrar haritalandı ve 1602 yılı yıldız kataloğuna eklendi.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Barentine, John C. (2016). Uncharted Constellations: Asterisms, Single-Source and Rebrands. Springer. s. 17. ISBN 978-3-319-27619-9.
- ^ Silvia Castelli, Ineke Sluiter (8 Ağustos 2023). "Agents of Change in the Greco-Roman and Early Modern Periods". ISBN 9789004680012. 9 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ Van Oppen de Ruiter, Branko F. (2015). Berenice II Euergetis: Essays in Early Hellenistic Queenship. Springer. s. 110. ISBN 978-1-137-49462-7.
- ^ Dekker, Elly (2012). Illustrating the Phaenomena: Celestial Cartography in Antiquity and the Middle Ages. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. s. 41. ISBN 978-0-19-960969-7.
- ^ a b Pasachoff, Jay M. (2006). Stars and Planets. Boston, Massachusetts: Houghton Mifflin.
 | Takımyıldız ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |