Irgun
Irgun (İbranice: ארגון; tam adı: הארגון הצבאי הלאומי בארץ ישראל Hā-ʾIrgun Ha-Tzvaʾī Ha-Leūmī b-Ērētz Yiśrāʾel, lit. "İsrail Topraklarındaki Ulusal Askerî Örgüt"), 1931-1948 arasında Filistin Mandası'nda faaliyet gösteren siyonist bir milis örgütüdür. Eski ve büyük Yahudi paramiliter örgüt Haganah'ın (İbranice: הגנה, Savunma) bir koluydu. Grup Haganah'tan ayrıldıktan sonra Haganah Bet (İbranice: "Savunma 'B' " veya "İkinci Savunma", הגנה ב) veya alternatif olarak haHaganah haLeumit (İbranice: ההגנה הלאומית) ya da Hama'amad (המעמד) olarak tanınmaya başlandı.[1] Irgun üyeleri, 1948 Arap-İsrail savaşının başlangıcında İsrail Silahlı Kuvvetleri'ne dahil edildi. Irgun ayrıca İbranice harflerin bir kısaltması veya IZL kısaltması Etzel (אצ"ל) olarak da bilinmektedir.
Irgun politikası, Ze'ev Jabotinsky tarafından kurulan revizyonist Siyonizme dayanıyordu. Howard Sachar'a göre yeni örgütün politikası, Jabotinsky'nin öğretilerine dayanıyordu: Her Yahudi, Filistin'e girme hakkına sahipti; sadece aktif misilleme Arapları caydıracaktı; sadece silahlı Yahudi kuvvetleri, Yahudi devletini garanti altına alacaktı".[2]
Irgun'un en iyi bilinen operasyonlardan ikisi, 22 Temmuz 1946'da Kudüs'teki Kral David Oteli'nin bombalanması ve 9 Nisan 1948'de Lehi ile birlikte yürütülen Deir Yassin katliamıdır.
Irgun, terör örgütü veya terör eylemlerini gerçekleştiren organizasyon olarak görülmektedir.[3][4][5] Encyclopædia Britannica'ya göre örgüt özellikle"kendisini yasa dışı işgalci olarak gördüğü İngilizlere karşı terör ve suikast eylemleri gerçekleştirdi ve aynı zamanda şiddetle Arap karşıtıydı.[6] Irgun, Birleşmiş Milletler, İngiltere ve Birleşik Devletler Hükûmeti ile The New York Times gazetesi,[7][8] Anglo-American Committee of Inquiry,[9][10] 1946 Zionist Congress[11] ve Jewish Agency gibi medya organları tarafından terör örgütü olarak tanımlandı.[12]
Irgun, bugünün Likud partisinin oluşmasını sağlayan İsrail'in sağcı Herut (ya da "Özgürlük") partisinin siyasi bir öncülüydü.[13] Likud, 1977'den bu yana İsrail hükûmetlerinin çoğunun başına geçti ya da onun bir parçası oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Jacob Shavit, Jabotinsky and the Revisionist Movement 1925–1948 p. 97 Routledge 1988 978-0-7146-3325-1
- ^ Howard Sachar: A History of Israel: From the Rise of Zionism to Our Time, pp. 265–266
- ^ Bell, J. Bowyer (1979). Terror out of Zion : Irgun Zvai Leumi, LEHI, and the Palestine underground, 1929-1949. Dublin: Academy Press. ISBN 978-0-906187-11-1. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Whittaker, David (2012). The Terrorism Reader (4. dz. bas.). Routledge. s. 29. ISBN 0415687314.
- ^ Kushner, Harvey W. (2002). Encyclopedia of Terrorism. Thousand Oaks: SAGE Publications. s. 181. ISBN 145226550X.
- ^ "Irgun Zvai Leumi | Jewish right-wing underground movement". Encyclopædia Britannica. 1 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ Pope Brewer, Sam. Irgun Bomb Kills 11 Arabs, 2 Britons 12 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. New York Times. December 30, 1947.
- ^ Irgun's Hand Seen in Alps Rail Blast 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. New York Times. August 16, 1947.
- ^ W. Khalidi, 1971, 'From Haven to Conquest', p. 598
- ^ Terry, Janice (2008). Encyclopedia of world history Vol 5 pg 20. Infobase Publishing.
- ^ "Jewish Terrorism and Jewish Resistance". The Jewish Plan for Palestine—Memoranda and Statements presented by The Jewish Agency for Palestine to the United Nations Special Committee on Palestine. The Jewish Agency for Palestine, Jerusalem. 1947. ss. 20-26.
- ^ "Major Political Developments". The Jewish Plan for Palestine—Memoranda and Statements presented by The Jewish Agency for Palestine to the United Nations Special Committee on Palestine. The Jewish Agency for Palestine, Jerusalem. 1947. s. 32.
- ^ Eisenstadt, S.N. (1985). The Transformation of Israeli Society. Londra: Weidenfeld and Nicolson. ss. 173-4. ISBN 0-297-78423-4.
One of the main developments in the initial period of the State was the growth of the Herut party.... It developed from the older Revisionist groups, the 'terrorist' groups of the Irgun Zvai Leumi and members of the Revisionist party ... in 1965 Herut founded, together with the great part of the Liberals, a parliamentary bloc ... in 1973, with the addition of other small groups, it became transformed into Likud
