Formal bilim

Formal bilimler, ideal bilimler, biçimsel bilimler veya biçim bilimleri, doğada var olmayan, yalnızca insan düşüncesinin ürünü olan unsurları, duyularla algılanamayan soyut kavramları ve zaman ve mekandan bağımsız olguları doğrudan akıl yoluyla (deney ile değil) tümdengelim yöntemini kullanarak açıklamaya çalışan akademik disiplinler bütünüdür. Bilimin üç ana dalından (fennî, sosyal, formal) biri olan formal bilimler; mantık, matematik, bilişim, geometri gibi bilim dallarından oluşur.

Formal bilimler teorik sembol ve kurallardan oluşurlar. Formal bilimler zaman zaman gerçekliğe (realiteye) uygulanabilirler ve belirli sınırlamalar dahilinde, yararlıdırlar. İnsanlar sıklıkla teorik sistemlerle gerçekliği birbirine karışma hatasına düşerler ve teorik modelleri, sanki gerçekliği mükemmel bir biçimde temsil ediyorlarmış gibi, uygularlar veya teorik modellerin aslında gerçekliğin kendisi olduğuna inanırlar.

Fen bilimleri ile formal bilimler arasındaki fark, formal bilimlerin teorik fikirlerle başlaması ve düşünme süreci sayesinde diğer farklı teorik fikirlere ulaşmasıdır; oysa fen bilimleri gerçek dünyadaki çeşitli gözlemlerle başlarlar ve gerçekliğin bir bölümü için bir ölçüde kullanışlı olan modellere ulaşırlar. Sonuç olarak, sadece formal bilimleri inceleyerek gerçeklik hakkında bir şey öğrenmek mümkün değildir; formal bilimler kullanılarak gerçeklik üzerine herhangi bir şey kanıtlanamaz.

Bununla birlikte, formal bilimler, fen bilimlerine ve genel olarak gerçekliğe uygulanabilirler. Örneğin, uygulamalı matematik dalı, bazı teorik matematik modellerini gerçekliğe uygulamaktadır. Bu da ancak belirli sınırlar ve kısıtlamalar dahilinde, belirli bir kesinlikle mümkündür.