HMG-KoA redüktaz
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ekim 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
HMG-KoA redüktaz (veya 3-hidroksi-3-metil-glutaril-KoA reduktaz) kolesterol ve benzeri moleküllerin sentezlendiği reaksiyon zincirinin ilk adımının enzimidir (EC 1.1.1.88). Statin diye adlandırılan HMG-KoA redüktaz ketleyicileri (inhibitörleri) kan kolesterol seviyelerini düşürerek kalp hastalığı riskini azaltmak için kullanılırlar. Bu ilaç sınıfında bulunlar arasında atorvastatin (ATOR®, ateroz®, LİPİTOR®, TARDEN®)
HMG-CoA redüktaz, HMG-CoA'nın mevalonik aside dönüşmesini katalizler, kolesterol biyosentezi için zorunlu bir reaksiyondur.
Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]HMG-KoA redüktaz, mevalonat yolunun anahtar bir adımını katalizleyen bir transmembran enzimdir. Mevalonat yolu sterol, isoprenoid ve diğer lipitlerin sentezinin başında yer alır. HMG-KoA redüktazın katalizlediği reaksiyon mevalonat yolunda hız belirleyici olduğu için son yıllarda geliştirilmiş kolesterol düşürücü ilaçların hepsi bu enzimi hedeflerler.
Statinlerin kolesterol düzeylerini düşürmeden bağımsız olan olumlu etkileri, HMG-KoA Redüktazın kolesterol dışında başka moleküllerin sentezinde de rol almasıyla açıklanabilir. Statinlerin yangıönler (antienflamatuar) özellikleri muhtemelen yangı tepkisinde gerekli olan isoprenoidlerin üretimini sınırlayabilme özelliklerinden kaynaklanmaktadır.
HMG-KoA redüktaz ayrıca gelişimde de önemli bir enzimdir. Etkinliğinin ketlenmesi inhibe olması ve buna bağlı olarak isoprenoidlerin yokluğu sonucunda morfolojik bozukluklar oluşur.
Düzenlenmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
HMG-KoA Redüktaz, transkripsiyon, translasyon, yıkım ve fosforlanma düzeylerinde düzenlenir.
Transkripsiyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Sterol Regulatory Element Binding Protein (SREBP) HMG-KoA redüktaz geninin transkripsiyonunu arttırır. Bu protein, genin 5' tarafında bulunan SRE (sterol regulatory element) adlı DNA dizisine bağlanır. SREBP etkin değilken endoplasmik retikulum veya çekirdek zarına bağlıdır. Kolesterol seviyesi azalınca SREPB proteolize uğrayıp bağlı olduğu zardan kopar, çekirdeğin içine girer, SRE'ye bağlanır ve transkripsiyon hızlanır. Eğer kolesterol seviyesi yükselirse zara bağlı SREBP'nin proteolizi durur, çekirdekte bulunan SREBP de hızla yıkıma uğrar.
Translasyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]HMG-KoA redüktaz mRNA'sının translasyonu mevalonat türevleri ve kolesterol tarafından ketlenir.
Yıkımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yüksek sterol düzeyleri HMG-KoA redüktazın proteolizini kolaylaştırır. SREBP'yi kesen proteaz da sterollara duyarlıdır.
Fosforlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Biosentetik yollardaki başka enzimlerde de görüldüğü gibi HMG-KoA redüktaz fosforlanınca (insanda serin 872'de) ketlenir. Bundan sorumlu protein kinaz siklik AMP tarafından aktive olur. Bu yüzden hücredeki ATP düzeyleri düşük olunca redüktaz enzimi etkin olmaz.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Online Mendelian Inheritance in Man8 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: [1] 7 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.