Henri (birim)

Henri elektromanyetikte indüktans birimidir. Birim adını Amerikalı bilim insanı Joseph Henry'dan (1797-1878) almıştır. Birimin orijinal hali henry olup Türkiye'de telaffuz kolaylığı açısından henri olarak söylenmektedir. Birim küçük harfle yazılmakta, ancak H şeklindeki kısaltması büyük harfle yapılmaktadır. Ast katı ve üst katı açısından diğer birimlerin tabi olduğu kurallara tabidir. Uygulamada, özellikle ast katları kullanılmaktadır. (mH, yani milihenri ile µH, yani mikrohenri)

Henri, elektriksel indüktansın ölçümünde kullanılan birimdir. Bir sargıya bir amperlik akım uygulandığında, sargının kendisinde bir manyetik alan oluşur ve manyetik alanın büyüklüğü sargının indüktansına bağlıdır. Henri birimi, bir sargının bir volt potansiyel değişikliği altında depolayabileceği manyetik enerji miktarını ifade eder.

Henri birimi, adını Fransız fizikçi ve matematikçi Joseph Henry'den almıştır. Henry, elektromanyetik indüksiyon konusunda önemli çalışmalar yapmış ve elektromanyetizmanın temel yasalarına önemli katkılarda bulunmuştur.

Henri, uluslararası birim sistemi (SI) tarafından tanımlanmıştır ve birim sembolü "H" olarak gösterilir. Bir henri, bir sargının manyetik alanı 1 amper/saniye değişim oranında 1 volt potansiyel değişikliği ürettiğinde, sargının indüktansıdır. Henri birimi, elektriksel devrelerin tasarımında ve manyetik alanların ölçümünde kullanılır.

İndüktans

Herhangi bir bobin içinden akım geçtiği zaman ilk anda bu akım bobin çevresinde bir manyetik alana sebep olur. Bu alan da ters yönlü bir gerilim üretir. Ancak akımdaki değişiklik bittikten sonra, bobinin iki ucu arasındaki gerilim asimtotik olarak zayıflar ve bobin kısa devre gibi davranmaya başlar. Doğru akımda gerilimin uygulanmasını izleyen kısa süre sonra bobinin etkisi sıfırlanır. Kısacası bobinin ilk anda açık devre olduğu, fakat daha sonra kısa devre haline geldiği söylenebilir. Bu sebepten, doğru akım söz konusu olduğunda, bobin sadece bir geciktirme elemanıdır.

Buna karşılık, dalgalı akım söz konusu olduğunda, durum farklıdır. Çünkü dalgalı akım sürekli olarak değişir ve bobin de sürekli olarak ters yönlü gerilim indüklemeğe devam eder. Bu durum bobinin iki ucu arasına uygulanan gerilim ile bobin içinde akan akım arasında bir faz farkına yol açar. (Şayet devrede başka eleman yoksa faz farkı π/2 radyandır.) Faz farkı sebebiyle, bobin dalgalı akımın her periyodunda önce enerji depolar, daha sonra da depoladığı enerjiyi devreye verir. Yani bobinin sebep olduğu net enerji kaybı yoktur. Bobinin bu etkisine indüktans (inductance) denilir.

Aslında bobin adı verilen elemanın mutlaka klasik sargı olması da gerekmez. Çok yüksek frekanslarda kablo üzerinde her kıvrım, her düzensizlik bobin gibi etki yapar. Bu sebeple bu tür elemanlara daha genel bir isim verilmiş ve indüktör (inductor) denilmiştir.

Matematiksel olarak indüktans

İndüktör üzerindeki gerilim şu şekilde gösterilir:

$v(t)=L\cdot {\frac {di}{dt}}$

Burada V gerilim, I akım, t zaman ve L de indüktanstır.

Bu denklemde, indüktör içinde akan akımdaki değişikliklerin indüktörün iki ucu arasındaki gerilimi saptadığı görülmektedir. Ancak, akım değişikliği (di/dt) ile bobinin iki ucu arasındaki oluşan gerilim arasında bir de katsayı vardır. İşte indüktans L harfiyle gösterilen bu katsayıdır. (birimi henri, kısaltması H)

Henri biriminin temel birimler cinsinden karşılığı

İndüktansın boyutu:

${Induktans}={\frac {{uzunluk}^{2}\cdot {kutle}}{{zaman}^{2}\cdot {akim}^{2}}}$

şeklinde verilir. Yani, henri biriminin SI temel birimler cinsinden karşılığı karşılığı;

$H={\frac {m^{2}\cdot kg}{sn^{2}\cdot A^{2}}}$

Ayrıca bakınız

• Elektromanyetik birimler
• Bobin