İndus

İndus'un uydu görünümü

İndus üzerindeki Skardu yakınlarından bir manzara

İndus, (Hintçe ve Sanskrit: सिन्धु Sindhu; Urduca: سندھ Sindh; Peştuca: Abasin ّآباسن) 3200 km. uzunluğu ile Hint yarımadasının en büyük akarsuyu ve Pakistan'ın en önemli nehridir. Çin'deki Tibet Platosu'ndan başlayan nehir batıya doğru Hindistan üzerinden devam ederek Pakistan'a ulaşır. Pakistan'da güneye doğru saparak Haydarabad şehrinden geçip Karaçi yakınlarında Umman Denizi'ne dökülür.

Başta ülkenin tahıl ambarı Pencap bölgesi olmak üzere Pakistan ekonomisinin en önemli su kaynağıdır.

İndus, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tibet Özerk Bölgesi'ndeki Trans-Himalayalar'da, kutsal Kailash dağının kuzey doğusundaki buzullarla beslenen Rexicuo ve Zabu Tso göllerinden yaklaşık 5.300 metre yükseklikte doğar. Çin'deki resmi adı Sēn gé cáng bù'dur. (Çince 森格藏布, Tibetçe སེང་གེ་གཙང་པོ Wylie seng ge gtsang po).

Coğrafya ve Fiziksel Özellikler

• Uzunluk: Yaklaşık 3.180 km (dünyanın en uzun 21. nehri).
• Kaynak: Tibet Platosu'nda, Kailash Dağı yakınlarındaki Senge Khabab kaynağı (deniz seviyesinden 5.300 m yükseklikte).
• Güzergâh: Tibet'ten başlayarak Ladakh (Hindistan) ve Pakistan topraklarından geçer, Karaçi yakınlarında Umman Denizi'ne dökülür.
• Başlıca Kolları:
  • Sağ Kollar: Kabul Nehri, Kurram Nehri.
  • Sol Kollar: Sutlej, Beas, Ravi, Chenab, Jhelum (Beş Nehir: "Pencap" adı buradan gelir).
• Havza Alanı: Yaklaşık 1.165.000 km² (Pakistan'ın tarım alanlarının %80'ini suluyor).

Tarihî ve Kültürel Önem

1. İndus Vadisi Uygarlığı (MÖ 3300-1300):
   • Nehir kenarında gelişen bu antik uygarlık, Harappa ve Mohenco-daro şehirleriyle tanınır.
   • Tarım, sulama sistemleri ve tuğla mimarisiyle döneminin en gelişmiş medeniyetlerindendi.
2. Vedik Dönem:
   • Hinduizmin kutsal metinleri Vedalar'da İndus Nehri'ne "Sindhu" adıyla atıfta bulunulur.
3. İslam Medeniyeti:
   • 8. yüzyılda Arap fetihleriyle bölge İslamlaştı. Nehre Urducada "Darya-ı Sind" denir.
4. Britanya Sömürge Dönemi:
   • İngilizler, 19. yüzyılda sulama kanalları inşa ederek nehri tarımda modernize etti.

Ekonomi ve Tarım

• Sulama: Pakistan'ın dünyanın en büyük sulama ağı İndus'a bağlıdır. Buğday, pamuk ve pirinç üretiminin temelidir.
• Barajlar ve Enerji:
  • Tarbela Barajı (dünyanın en büyük toprak dolgu barajı).
  • Mangla Barajı ve Sindh Taşkın Koruma Projesi.
• Balıkçılık: Nehirden yaklaşık 25 balık türü avlanır, ancak kirlilik nedeniyle popülasyonlar azalmaktadır.

Ekolojik Sorunlar

1. Kirlilik:
   • Endüstriyel atıklar, tarımsal kimyasallar ve kanalizasyon suları nehri kirletiyor.
   • Pakistan Çevre Koruma Ajansı'na göre, nehir suyunun %90'ı içme suyu standartlarını karşılamıyor.
2. Suyun Paylaşımı:
   • 1960 İndus Su Antlaşması ile Hindistan ve Pakistan arasında su hakları paylaşıldı. Ancak siyasi gerilimler anlaşmayı riske atıyor.
3. İklim Değişikliği:
   • Himalaya buzullarının erimesi, nehrin akış düzenini değiştiriyor. Taşkın ve kuraklık riski artıyor.

İlginç Bilgiler

• İsim Kökeni: "İndus" adı, Farsça "Hindu" kelimesinden türemiştir. Antik Persler bölgeye "Hindistan" (İndus'un Toprakları) adını vermiştir.
• Dünya Mirası: UNESCO, Mohenco-daro antik kentini 1980'de Dünya Mirası listesine aldı.
• Yaban Hayatı: İndus yunusu (Platanista minor), nehire özgü nesli tükenmekte olan bir türdür.

Kaynakça

• ^ "Indus River". Encyclopædia Britannica.
• ^ "Climate Change and the Indus River Basin". UN Water Development Report.
• ^ "The Indus Waters Treaty". BBC News.

Ayrıca bakınız

• Dünyanın en uzun nehirleri