İvan Mazepa
| Ivan Mazepa Іван Мазепа Jan Mazepa Kołodyński | |
|---|---|
| |
| Kazak hetmanı | |
| Görev süresi 25 Temmuz 1687 - 11 Kasım 1708 | |
| Yerine geldiği | Ivan Samoyloviç |
| Yerine gelen | Ivan Skoropadsky, Filip Orlik Sürgündeki hükûmet |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 30 March 1639 (Yeni Takvim) Bila Tserkva, Kiev Voyvodalığı, Polonya Krallığı Koronası, Polonya-Litvanya Birliği |
| Ölüm | 2 Ekim 1709 (70 yaşında) (Yeni Takvim) |
| Milliyeti | Ruten (Ukraynalı) |
| Evlilik(ler) | Hanna Polovets (1642-1704) |
| İmzası | 
|
Ivan Stepanoviç Mazepa (Mazeppa olarak da yazılmıştır;[1] Ukraynaca: Іван Степанович Мазепа, Lehçe: Jan Mazepa Kołodyński; 30 Mart [E.U. 20 Mart] 1639 - 2 Ekim [E.U. 21 Eylül] 1709)[2] 1687 ile 1708 arasında Kazak hetmanı olarak görev yapmıştır. Kutsal Lig çabalarından dolayı 1707'de Kutsal Roma İmparatorluğu Prensi unvanına layık görüldü.[3] Mazepa'nın yaşamındaki tarihi olaylar pek çok edebi, sanatsal ve müzik eserine ilham kaynağı olmuştur ve sanatın koruyucusu olarak ünlüdür.
Mazepa, 1709 yılında Poltava Muharebesi'nde önemli bir rol oynadı, burada Çar Petro'nun Kazak Hetmanlığı'nın (bir Kazak devleti) Hetman'ı (askeri lider) vekilliğinden azletmeyi ve onu Alexander Menshikov ile değiştirmeyi amaçladığını öğrendikten sonra, ordusu ile Çarı terk etti ve İsveç Kralı XII. Karl'ın yanında yer aldı. Bu firarın siyasi sonuçları ve yorumu hem Rusya'nın hem de Ukrayna'nın ulusal tarihlerinde yankılanmıştır.
Rus Ortodoks Kilisesi 1708'de Mazepa'yı aforoz etti ve hala onu geri almayı reddetmektedir. 18. yüzyıldan itibaren Ukrayna'daki Rus karşıtı unsurlar aşağılayıcı bir şekilde Mazepintsy (Mazepistler) olarak anılıyordu.[4][5] Mazepa'nın Ukrayna tarih yazımına yabancılaşması Sovyet döneminde de devam etti, ancak 1991 sonrası bağımsız Ukrayna'da, tartışmalı bir figür olmaya devam etmesine rağmen Mazepa'nın imajını iyileştirmek için güçlü adımlar atıldı.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye ve Ukrayna arasında 16 Ekim 2020 tarihinde imzalanan Askerî İşbirliği Anlaşması[6] çerçevesinde Türkiye'nin Ukrayna Donanması için inşa ettiği iki Ada sınıfı korvetin ilkine Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı tarafından Hetman İvan Mazepa adı verildi.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ivan Mazepa". Encyclopædia Britannica. 4 Eylül 2018. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2018.
- ^ Katchanovski, Ivan; Kohut, Zenon Eugene; Nebesio, Bohdan Y.; Yurkevich, Myroslav (2013). Historical Dictionary of Ukraine. Lanham, Maryland: Scarecrow Yayınevi. ISBN 978-0810878457. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ ПРО МАЗЕПУ У ВІДНІ (Viyana'daki Mazepa hakkında) 28 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Nataliya Tsirka, Viyana. 2007
- ^ Magocsi, Paul Robert (1996). History of Ukraine: The Land and Its Peoples. 2. Toronto: University of Toronto Press (2010 tarihinde yayınlandı). ISBN 9781442698796. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
Mazepintsi (Mazepaites) ve mazepinstvo (Mazepaizm) terimleri, imparatorluk Rusçasında, Sovyet Marksistlerinde ve hatta komünist Rus söyleminde devlete ihanet ve oportünist ayrılıkçılığın eşanlamlıları olarak kullanılmaya başlanmıştır.
- ^ Compare: Lew, Khristina (28 Ocak 1996). "Ukraine's Navy, despite difficulties, forges ahead with media center" (PDF). The Ukrainian Weekly. 4. 64. Jersey City, New Jersey: Ukrainian National Association Inc. s. 2. ISSN 0273-9348. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
'[...] Sevastopil TV ve Radyo, BSF denizcileriyle Ukrayna Donanması personeline "milliyetçileri, Banderitleri ve Mazepivtsi'yi arayarak röportajlar düzenlemekten hoşlanmaktadır."'
- ^ "VOA News, 16 Ekim 2020". 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ "Naval News sitesi, 19 Ağustos 2022". 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ukrayna Ansiklopedisi'nde Oleksander Ohloblyn tarafından Mazepa 11 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ivan Mazepa
- Ivan Mazepa Adı 11 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Ukraynaca)
- Ivan Mazepa'dan yatırım yapılan yapıdaki kiliselerin ve manastırların listesi 13 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Orest Subtelny,"Mazepa, Peter I and the Question of Treason," {https://www.jstor.org/stable/pdfplus/41035779.pdf?acceptTC=true}
- Re-Fighting the Northern War: The Celebration of the Battle of Poltava in Russia. Tatiana Tairova-Yakovleva, Professor, Department of History, St. Petersburg State University. Author: Joseph Dresen (Kennan Institute) 20 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Velychenko, S. Poltava Muharebesi ve Kazak-Ukrayna'nın Düşüşü, Sınır Bölgelerinde Rus ve İngiliz yönetim yöntemleri ışığında(1707–1914) 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. historians.in.ua. 5 Temmuz 2012.
- "İvan Mazepa." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
| Kazak Hetmanlığı |  | |
|---|---|---|
| Sol-kıyı Ukraynası | ||
| Sağ-kıyı Ukraynası | ||
