Kara Lisan
Kara Lisan ya da Kara Dil J. R. R. Tolkien tarafından yaratılmış yapay bir dildir.
Tolkien'in Orta Dünya'sında Arda'nın dillerinden biri olmak üzere Mordor'da kullanılmıştır. Tolkien Sauron'un bu dili Mordor hizmetkarlarının tek dili olması için yarattığını belirtir. Hizmetkarların konuştuğu Ork şivelerinin ve diğer dillerin yerini almıştır.
Tolkien
[değiştir | kaynağı değiştir]Amaç
Türkçe Ders Kitabı[1]
Kara Lisan, Yüzüklerin Efendisi'ndeki en parçalı dillerden biridir. Elf dilleri üzerine yaptığı kapsamlı çalışmaların aksine Tolkien, Tek Yüzük yazıtı dışında Kara Lisan dilinde şarkı ya da şiir yazmamıştır. Kendisi şöyle demiştir:[2]
"Kara Lisan kasıtlı olarak herhangi bir üslubu örnek almamıştı; kendi içinde tutarlı, Elfçe'den çok farklı, yine de Sauron'un tamamen yozlaşmadan önceki bir aygıtından bekleneceği gibi düzenli ve etkileyici olması amaçlanmıştı. Belli ki eklemeli bir dildi. ... Dilbilimsel olarak adil davranmaya çalıştım ve bunun sadece sıradan bir grup kötü ses değil, bir anlamı olması gerekiyordu, ancak günümüzde bile doğru bir transkripsiyon ancak daha yüksek ve sanatsal olarak daha gelişmiş bir edebiyat biçiminde basılabilir. Benim zevkime göre bu tür şeyler en iyi antik ve modern Orklara bırakılır."
Tolkien'in Kara Söz'e karşı tutumu mektuplarından birinde ortaya çıkar. Bir hayranı Tolkien'e, üzerinde Kara Lisan dilinde Yüzük yazısı olan bir kadeh göndermiştir. Genel olarak Kara Lisan lanetli bir dil, özel olarak da Yüzük yazısı iğrenç bir büyü olduğu için, Tolkien kadehten asla içmemiş ve onu sadece kül tablası olarak kullanmıştır.[3]
Tek Yüzük Yazısı
[değiştir | kaynağı değiştir]
"Arı" Kara Dil'in tek örnek cümlesi Tek Yüzük'ün üzerindeki yazı:
- Ash nazg durbatulûk, ash nazg gimbatul,
- ash nazg thrakatulûk agh burzum-ishi krimpatul.
Türkçeye çevirisi:
- Hepsine hükmedecek bir yüzük, hepsini o bulacak,
- Hepsini bir araya getirip karanlıkta birbirine bağlayacak.
Bu iki satır Âli Yüzükleri anlatan eski bir şiirin ilk satırlarıdır.
| Kara Dil | Türkçe |
|---|---|
| ash | bir, tek |
| nazg | yüzük |
| durb- | hükmetmek |
| -at | eylem sonu |
| ulûk | nesne belirten eylem bitimi 3. kişi çoğul "onları" (ul) (sic) bitmiş, tamami şeklinde "onların alayını". |
| gimb- | bulmak |
| -ul | onları |
| thrak- | zorla getirmek, zorlamak |
| ghâsh- | ateş |
| agh | ve |
| burzum | karanlık |
| ishi | içinde, içeride |
| krimp- | bağlamak |
| hai- | halk |
| uruk- | ork |
| olog- | trol |
| gûl | hayalet, tayf |
| goblin | gulyabani |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "What is aggulutination?". Turkish Textbook. 29 Kasım 2021. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2023.
- ^ Tolkien, J. R. R. "Words, Phrases and Passages in Various Tongues in The Lord of the Rings". Parma Eldalamberon (17): 11-12.
- ^ Carpenter 2023, #343 to Sterling Lanier, 21 November 1972
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Orkish and the Black Speech - base language for base purposes 10 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Black Speech analysis by Craig Daniel 16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.