Kazakistan'daki Yahudilerin tarihi
Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.
Kazak Yahudilerinin çoğu Aşkenaz olup Rusça konuşmaktadır.[1][2]
Kazakistan'ın Yahudi tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
General Sekreter Joseph Stalin, Sovyetler Birliği'nin çeşitli yerlerinden binlerce Yahudiyi zorla Kazakistan SSC'ne sürdü. Holokost sırasında 8000 Yahudi Kazakistan'a kaçtı.[2]
Chabad'ın Almatı'daki sinagogu adını Chabad Lubovitz akımının son hahamı Menachem Mendel Schneerson'un sinagog yakınındaki mezarlıkta gömülü olan babası Levi Yitzchak Schneerson'dan almıştır. Hahambaşı olan Levi Yitzchak Schneerson Ukrayna'dan Kazakistan'a sürüldü.[3] Lubovitz Yahudileri dünyanın dört bir köşesinden mezarına dua etmeye gelir.[4]
Kazakistan başhahamı Yeshaya E. Cohen 16 Ocak 2004 tarihli Kazinform gazetesine Astana'da bir sinagog inşa edileceği haberini verdi. Cohen, Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'e "Gerçek inananlarla dini sömürenler arasındaki ayrıma özellikle önem verdiği" için teşekkürlerini sundu.[5] Avro-Asya Yahudi Kongresi başkanı Nazarbayev'e 7 Eylül 2004'te bir menora hediye etti.[6]
Bugün Yahudi yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaklaşık 2000 Yahudi Kazak Buhara Yahudisi ve Cuhuro (Dağ Yahudisi)'dur. Astana, Pavlodar ve 10,000 kişilik nüfusuyla Almatı'da sinagogları ve büyük cemaatleri bulunur. Ayrıca, Karağandı, Çimkent, Semey, Kokçetav, Taraz, Oral, Aktyubinsk ve Kızılyar'da küçük cemaatleri vardır.
Aralarında Mitzvah Birliği, Chabad Lubovitz, Birleşik Dağılım Komitesi, İsrail Yahudi Ajansı ve Tüm Kazakistan Yahudi Kongresi (AKJC) olan 20 Yahudi Kazak organizasyonu bulunur. Yahudi cemaatleri birleşip Aralık 1999'da Kazak hükûmet yetkilileri, ABD Kazakistan elçisi ve ABD İsrail elçisinin de bulunduğu bir törenle AKJC'yi oluşturdu.
700'den fazla öğrencinin katıldığı 14 Yahudi okulu vardır. Almatı'da bir Yahudi anaokulu da bulunmaktadır.[7] 2005 ve 2006'da Almatı'da Yahudiler arasında dini servislere ve okullara katılım arttı. Kazak hükûmeti sekiz yabancı uyruklu haham ve "Yahudi misyoner"i kayıtlarına geçirdi. Hükümet ayrıca binalar bağışlayıp yeni sinagogların kurulabilmesi için toprak tahsis etti.[1][2]
Sovyet Yahudileri Milli Konferansı'na göre "Kazakistan'da antisemitizm yaygın olmayıp, basında bununla ilgili ender haberler görülmektedir".[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b International Religious Freedom Report 2006 22 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. U.S. Embassy in Astana, Kazakhstan
- ^ a b c The virtual Jewish history tour, Kazakhstan 9 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jewish Virtual Library
- ^ "New Kazakhstan Jewish Center revitalizes ex-USSR community". 19 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ Chief Rabbi Says Kazakhstan "Symbol" for Others 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Press Box
- ^ Chief Rabbi Says No Anti-Semitism in Kazakhstan, Explains Why 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Embassy of Kazakhstan to the USA and Canada http://www.ncsj.org/AuxPages/081001Kazakhstan.shtml 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kazakhstan’s Jews Celebrate] National Conference on Soviet Jewry
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Wayback Machine". 25 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Chabad Lubavitch in Kazakhstan [1]3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The federation of the Jewish communities in the CIS in Kazakhstan [2]
- Mitzvah Association [3]1 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
