Bağlantı ölümü
Bağlantı ölümü, bağlantı kırılması veya bağlantı bozulması (İng. link rot), hiperlinklerin bir süre sonra asıl hedeflendikleri dosya, web sayfası veya sunucunun yeniden konumlandırılması veya kullanım dışı olması sonucu hedefe götürmemeye yönelmesi fenomenidir. Asıl hedeflendiği kaynağa götürmeyen bağlantıya genellikle ölü, kırık veya bozuk bağlantı denir ve bu bağlantı, sallanan göstergenin özel bir formudur. Bazı olaylar sonucunda bağlantı bir hedef bulamazsa HTTP 404 gibi hatalar verir.[kaynak belirtilmeli]
Sıklık
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağlantı bozulmasının World Wide Web'deki, web içeriğini kaynak göstermek için URL kullanan akademik yazınlardaki ve dijital kütüphanelerdeki sıklığını inceleyen araştırmalar mevcuttur.[1][2]
2003'te yapılan bir araştırmada, Web'de bir hafta içinde yaklaşık olarak her 200 bağlantıdan birinin bozulduğu ortaya çıkmış ve bağlantıların 138 haftalık bir yarılanma ömrüne sahip olduğu ileri sürülmüştür.[3] Bu oran, 21 senelik bir geliştirme sürecinin sonunda güncelleştirilmesi sonlanan Yahoo! Directory'deki bağlantıların yarı ömrünü iki yıl olarak bulan 2016-2017'de yapılan bir araştırmada büyük ölçüde onaylanmıştır.[4]
2004'te yapılan bir araştırma, Web bağlantılarının farklı alt kümelerinin (örneğin belirli dosya tiplerini hedef alan bağlantılar veya akademik bir kuruluşun sunuculuk yaptığı bağlantılar) büyük ölçüde değişkenlik gösteren yarı ömürlere sahip olduğunu ortaya koymuştur.[5] Araştırmalara göre yayımlar için seçilen URL'lerin ortalamadan daha uzun bir yarı ömre sahip olduğu görülmüştür. Weblock tarafından 2015'te yapılan bir araştırmada, üç büyük açık erişim yayımcısının tam metin külliyatlarının kaynakçasındaki 180.000'den fazla bağlantı incelenmiş ve bağlantıların yaklaşık 14 yıllık bir yarılanma ömrüne sahip olduğu ortaya çıkmıştır;[6] aynı zamanda bu araştırma, D-Lib Magazine makalelerinde kaynak olarak gösterilen URL'lerin yarısının makalenin yayımlanmasından itibaren 10 yıl boyunca faal kaldığını bulan 2005'te yapılan bir araştırmayı da genel olarak onaylamıştır.[7] Diğer araştırmalar akademik yazınlarda daha yüksek oranlarda bağlantı bozulması tespit etmiş ve çoğu en az dört yıllık bir yarılanma ömrüne sahip olduklarını iddia etmiştir.[8][9] 2013'te BMC Bioinformatics dergisinde yapılan bir araştırmada, Thomson Reuters'ın Web of Science isimli kaynak dizininin özetlerindeki 15.000'e yakın bağlantı incelenmiş ve web sayfalarının ömrünün 9,3 yıllık bir medyana sahip olduğu ve bunlardan yalnızca %62'sinin arşivlendiği ortaya çıkmıştır.[10]
2002'de yapılan bir araştırmada, dijital kütüphanelerdeki bağlantı ölümünün web'dekinden çok daha yavaş olduğu ileri sürülmüş ve bu kütüphanelerdeki bağlantıların yaklaşık %3'ünün bir yıl sonra erişilemez olduğu tespit edilmiştir[11] (yaklaşık olarak 23 yıllık bir yarılanma ömrüne eşit).
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Markwell, John; Brooks, David W. (2002). "Broken Links: The Ephemeral Nature of Educational WWW Hyperlinks". Journal of Science Education and Technology. 11 (2). ss. 105-108. doi:10.1023/A:1014627511641.
- Gomes, Daniel; Silva, Mário J. (2006). "Modelling Information Persistence on the Web" (PDF). Proceedings of the 6th International Conference on Web Engineering. ICWE'06. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2010.
- Dellavalle, Robert P.; Hester, Eric J.; Heilig, Lauren F.; Drake, Amanda L.; Kuntzman, Jeff W.; Graber, Marla; Schilling, Lisa M. (2003). "Going, Going, Gone: Lost Internet References". Science. 302 (5646). ss. 787-788. doi:10.1126/science.1088234. PMID 14593153.
- Koehler, Wallace (1999). "An Analysis of Web Page and Web Site Constancy and Permanence". Journal of the American Society for Information Science. 50 (2). ss. 162-180. doi:10.1002/(SICI)1097-4571(1999)50:2<162::AID-ASI7>3.0.CO;2-B.
- Sellitto, Carmine (2005). "The impact of impermanent Web-located citations: A study of 123 scholarly conference publications" (PDF). Journal of the American Society for Information Science and Technology. 56 (7). ss. 695-703. CiteSeerX 10.1.1.473.2732
. doi:10.1002/asi.20159. 21 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi12 Mayıs 2020.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Habibzadeh, P. (2013). "Decay of References to Web sites in Articles Published in General Medical Journals: Mainstream vs Small Journals". Applied Clinical Informatics. 4 (4). ss. 455-464. doi:10.4338/aci-2013-07-ra-0055. PMC 3885908 . PMID 24454575.
- ^ "Hiberlink". Hiberlink.org. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2015.
- ^ Fetterly, Dennis; Manasse, Mark; Najork, Marc; Wiener, Janet (2003). "A large-scale study of the evolution of web pages". Proceedings of the 12th international conference on World Wide Web. 9 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2010.
- ^ van der Graaf, Hans. "The half-life of a link is two year". ZOMDir's blog. 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2019.
- ^ Koehler, Wallace (2004). "A longitudinal study of web pages continued: a consideration of document persistence". Information Research. 9 (2). 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi31 Ocak 2019.
- ^ "All-Time Weblock Report". Ağustos 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2016.
- ^ McCown, Frank; Chan, Sheffan; Nelson, Michael L.; Bollen, Johan (2005). "The Availability and Persistence of Web References in D-Lib Magazine" (PDF). Proceedings of the 5th International Web Archiving Workshop and Digital Preservation (IWAW'05). 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2005.
- ^ Spinellis, Diomidis (2003). "The Decay and Failures of Web References". Communications of the ACM. 46 (1). ss. 71-77. CiteSeerX 10.1.1.12.9599 . doi:10.1145/602421.602422. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Mayıs 2020.
- ^ Lawrence, Steve; Pennock, David M.; Flake, Gary William; Krovetz, Robert; Coetzee, Frans M.; Glover, Eric; Nielsen, Finn Arup; Kruger, Andries; Giles, C. Lee (2001). "Persistence of Web References in Scientific Research". Computer. 34 (2). ss. 26-31. CiteSeerX 10.1.1.97.9695 . doi:10.1109/2.901164.
- ^ Hennessey, Jason; Xijin Ge, Steven (2013). "A Cross Disciplinary Study of Link Decay and the Effectiveness of Mitigation Techniques". BMC Bioinformatics. Cilt 14. ss. S5. doi:10.1186/1471-2105-14-S14-S5. PMC 3851533 . PMID 24266891.
- ^ Nelson, Michael L.; Allen, B. Danette (2002). "Object Persistence and Availability in Digital Libraries". D-Lib Magazine. 8 (1). doi:10.1045/january2002-nelson. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Mayıs 2020.