Mçita Murutshi
 | |
|---|---|
 Abhazya'da Lazca olarak basılmış bir gazete: "Mç̌it̆a Murutsxi (Kızıl Yıldız)" | |
| Tür | Gazete |
| Muhabir | İskender Tsitaşi |
| Kuruluş tarihi | 7 Kasım 1929 |
| Dil | Lazca |
| Son yayım tarihi | Aralık 1929 |
| Genel merkez | Sohum, Gürcistan |
Mçita Murutshi ("Kızıl Yıldız"), Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Abhazya'nın idari merkezi Sohum'da 1929 yılında yayınlanan Lazca bir gazetedir. İskender Tzitaşi, Muhammed Vanilişi, Rıza Bibinoğlu, Helim Hazirişi ve Nazım Kurtoğlu tarafından yayımlandığı belirtilmekle birlikte, gazetenin ilk sayısında buna dair bir ibare yer almamıştır. Sadece ikinci sayfasının sağ alt köşesinde gazetenin "redaktörü"nün Isqyander Tsitaşi olduğu yazılmıştır.[1] Türkiye'de yaşayan Lazlar arasında dağıtılmak üzere yayılmanan Bolşevik yayın organı, ilk Lazca gazete olarak da bilinir.[2][3][4]
Mçita Murutshi, Latin harflerine dayanan bir alfabeyle yayımlanmıştır. Ancak bu alfabe bugün kullanılmadığı için günümüzde gazetenin adı Lazca "Mç̆ita Muruʒxi", Gürcüce "მჭითა მურუცხი" şeklinde yazılmaktadır.[2]
Mçita Murutshi'nin ilk sayısı, 7 Kasım 1929 tarihinde basılmıştır. Gazetenin sağ üst köşesinde, yeni geliştirilmiş olan Laz alfabesiyle gazetenin Gürcistan Komünist Partisi (Bolşevikler) Abhaz Bölge Komitesi ve Abhaz Merkez Yürütme Komitesi'nin yayın organı olduğu belirtilmiş ve “Bütün dünyanın proleterleri birleşin” şeklindeki Marksist slogana yer verilmiştir. Sohumi'deki adresi verilirken gazetenin adı Rusça "мчита муруцхи" (Mçita Murutshi) şeklinde yazılmıştır. İki sayfadan oluşan gazetede yazar olarak Ziya Nuri, Mamedi Vanlişi ve takma isimler yer almıştır. Gazetenin fiyatı 5 Kapik olarak belirlenmişti.[1]
Mçita Murutshi, Türkiye'de yaşayan Lazlar arasında Bolşevizmin yaymak amacıyla çıkarılmış bir yayın organıydı. Nitekim gazetenin yayıncılarından olan Muhammed Vanilişi'nin idaresinde gazete Türkiye'ye gizlice sokuluyordu. Türkiye ile SSCB arasında, akrabaların birbirlerini ziyaret etmek amacıyla geliş gidişlerin kolay olduğu bu dönemde Muhammed Vanilişi'nin kendisinin de gazeteyi gizlice Türkiye'ye soktuğu ve Lazlara ulaştırdığı bilinmektedir.[5] Bunun üzerine Mçhita Murutsxi "zararlı" bir yayın sayılmış, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in de imzasını taşıyan bakanlar kurulu kararıyla Türkiye'de yasaklanmıştır.[6]
Mçita Murutshi, sadece iki sayı yayınlanmıştır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinin 1. sayısının ilk sayfası -
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinin 1. sayısının ikinci sayfası -
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinin Türkiye'de yasaklanmasına dair karar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Mçhita murucxi", 1. sayı
- ^ a b "სარფი" (Sarpi), Batum, 2015, s. 247 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-460-17-3
- ^ "Bir Laz Aydını: İskender Tzitaşi". artvinden.com. 4 Mart 2018. 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019.
- ^ "Türkiye'nin ilk lazca gazetesi çıktı". Evrensel. 11 Eylül 2013. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023.
- ^ "სარფი" (Sarpi), Batum, 2015, s. 268 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-460-17-3
- ^ "Bir bilim insanı, pedagog, düşünür ve idealist bir Laz: İskender Tzitaşi". jinepsgazetesi.com. 1 Kasım 2015. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019.