Osmanlı Dram Kumpanyası
Osmanlı Dram Kumpanyası (Mınakyan Tiyatrosu olarak da bilinir), 19. yüzyıl sonunda İstanbul'da kurulmuş, tiyatro topluluğu.
Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Döneminde kurulan batılı anlamda ilk Türk tiyatrolarındandır. Mardiros Mınakyan'ın kurduğu ve yönettiği kumpanya, Türk tiyatrosu'nun gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Kadrosunda Türk ve Ermeni oyuncular bulunan kumpanya, kuruluşundan 1908'e değin 250 dolayında oyun, opera, operet sahneledi.[1]Güllü Agop'tan devraldığı batı tarzı tiyatro anlayışını Darülbedayi'ye aktardı.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Güllü Agop'un kumpanyasından ayrılan bazı sanatçıların 1882 veya 1884 yılında Mardiros Mınakyan yönetiminde bir araya gelmesi ile kuruldu. 1870-1880 yılları arasında Türkçe oyun oynama imtiyazını elinde bulunduran Güllü Agop'un oyunlarını sahnelemiş olduğu Gedikpaşa Tiyatrosu'nu oyunlarını sahneledi. Gedikpaşa Tiyatrosu padişahın iradesi ile yıkılınca kumpanya Şehzadebaşı'na taşındı.
Dönemin en nitelikli tiyatro topluluğu olarak nitelendirilebilecek Osmanlı Dram Kumpanyası 1908'e değin etkinliğini sürdürdü ve Güllü Agop'tan devraldığı batı tarzı tiyatro anlayışını Darülbedayi'ye (sonradan İstanbul Şehir Tiyatrosu) devretti.
Aynı dönemdeki tiyatro toplulukları tuluata dayanır ya da kadrolarında kantocular bulundururken, Osmanlı Dram Kumpanyası'nın repertuvarında genellikle melodram ve duygusal komediler yer alırdı.[2] Kumpanya, devrin tabiri ile "hissi" komediler sergilemesinin yanı sıra sıklıkla cinai melodramlar da sergilemiştir.[3] Olaylar Paris'in kibar çevrelerinde, Seine Nehri civarındaki büyük şatolarda geçer. Kırmızı saçlı Toni Grok'ın sekiz kişilik profesyonel orkestrası, oyun başlamadan önce parçalar çalardı.[3] Arada metne dayanan (tuluat olmayan) komediler de oynanıyordu. Tıbbiye, Harbiye, Mühendishane, Hendese-i Mülkiye öğrencileri izleyicileri arasında idi.[3]
Kadrosunda Mınakyan ve Ahmed Fehim dışında Siranuş, Eliza Binemeciyan gibi kadın oyuncularla Ahmet Necip, H. Aleksanyan, Rupen Binemeciyan, Hekimyan, Matosyan, Sancakçıyan, Şahinyan, Vahram Papazyan gibi erkek oyuncular uzun süre topluluğun yerleşik kadrosunu oluşturmuşlardı. Topluluğa sonradan Hakkı Necip ve Hulûsi de katıldı.[2] Kınar Hanım, kumpanyanın en hareketli yıllarını görememiştir ancak yine de bu kumpanya ile anılır.[3] Oyuncular her zaman benzer rolleri canlandırıyordu. Mınakyan Efendi, her zaman çocuklarına düşkün müşfik baba rollerini, Rupen Binemeciyan yakışıklı jön rolünü, Aleksanyan kanlı, hain kişiyi canlandırırdı; Şahinyan ikinci jön idi ve zaman zaman Binemeciyan'ın rolünü alırdı.[3]
Bu oyuncuların dışında çok sayıda oyuncu da sahneye çıkmıştı. Osmanlı Dram Kumpanyası'nın oyunları profesyonelce yürütülen uzun ve disiplinli provalarla hazırlanıyordu. Bu yerleşik kadrolu ciddi çalışmalar, 1908 sonrası özgürlük ortamında ortaya çıkan yeni tiyatrocu kuşağını yoğun biçimde etkiledi. Kumpanya 1888'de dağıldı. Mınakyan, 1893'te Ermenice oyunlar oynamak üzere izin aldı; 1895 yılında seyirci azlığından Ermenice oyun sergilemekten vazgeçti.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Jübilesi Yapılan İlk Tiyatrocu Mardiros Mınakyan". 21 Şubat 2021. 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.
- ^ a b "Mınakyan Tiyatrosu". Maksivizyon blog sitesi. 13 Temmuz 2018. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.
- ^ a b c d e Öztürk, Yakup. "Sermet Muhtar Alus ve Türk Tiyatrosu". Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), Güz, 2019. 11 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.