Mesrur İzzet Bey
Ahmet Mesrur Durum (d. 6 Mayıs 1873- ö. 18 Aralık 1952), Türk heykeltıraş, ressam, para, pul ve madalya modelcisi.
İlk Türk heykeltıraşlarındandır. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk madeni paralarının, pek çok pulun ve Türkiye tarihi için büyük anlamı olan İstiklal Madalyası'nın tasarımlarını yapmış sanatçıdır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1873 yılında vilayet muhasebecisi olan babasının görev yapmakta olduğu Bosna'da doğdu.[1] Ahmet İzzet Ebu Şeneb Bey, annesi Nafia Hanım'dır.[2] Doğduğunda Ahmet Mesrur adı verilen sanatçı, Soyadı Kanunu ile Durum soyadını alıncaya kadar Mesrur İzzet olarak tanındı.
Emirgan Rüştüyesi'nden sonra öğrenimine 1886'da girdiği Tıbbiye İdadisi'nde ve ardından Tıbbiye Mülkiyesi’nde devam etti.[1] Ancak bir süre sonra Tıbbiye’den ayrılıp Sanayi Nefise Mektebi Heykel bölümüne geçti. Bölümün ilk öğrencilerinden birisiydi. 1894 yılında mezuniyet sınavlarına hazırlanırken yaptığı heykeller İstanbul depreminde yıkılınca sınav tekrarlandı[1] ve okulu birincilikle bitirdi. Bu başarısı üzerine devlet tarafından Paris'e eğitim amacıyla gönderilme hakkı kazandı ama annesinin vefatı üzerine bu tasarıyı gerçekleştiremedi.
1892'de kurulan Yıldız Çini Fabrikası (Porselen Fabrika-i Hümayun)'nda model yardımcısı olarak çalışmaya başladı. Bir yandan da sanat çalışmalarına devam etti ve 1902’de Pera Passage Oriental’deki II. İstanbul Salonu Sergisi’ne katıldı.[3] 1909 yılında kurulan Osmanlı Ressamlar Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı.
Abdülhamid dönemi sonrasında bir süre kapalı kaldıktan sonra 1911’de tekrar çalışmaya başlayan Yıldız Çini Fabrikası'nda 1914 yılında yılında müdür oldu. Müdürlüğü döneminde fabrikada bir çinicilik mektebi kurdu.[2] Darphane'de modelcilik de yapan sanatçı, I. Dünya Savaşı sonrasında Yıldız Çini Fabrikası'ndaki görevinden ayrılmak zorunda kaldı. Kapalıçarşı'da bir dükkânda antika ticareti ve porselen tamiri üzerine çalıştı. Pul, para, madalya resimleri ve modelleri yaptı.
1921 yılında Ayşe Raciha Hanım ile evlendi,[1] bu evlilikten Mustafa Metin (d. 1922), Saliha Sema (d. 1925) ve Saliha Semra (d. 1927) adında üç çocuğu dünyaya geldi.
Sanatçı, Cumhuriyetin ilk yıllarında devlet için çalıştı ve genç devletin ilk madeni paralarının, birçok pulun ve madalyanın tasarımını yaptı. İstiklal madalyası için 1923 yılında İstanbul Darphane Müdürlüğü tarafından düzenlenen yarışmayı kazandı. Diğer tasarımları arasında 1924 yılında tedavüle çıkan 100 para, 5 ve 10 kuruş, 1925’te piyasaya sürülen ve “manda gözü” tabir edilen 25 kuruş, Bursa Sergisi Madalyası, Belediye Madalyası, Abide-i Hürriyet Madalyası, İzmir Dokuz Eylül Sergisi Madalyası, İstanbul 1930 yılı ikinci yerli mallar sergisi madalyası, Bursa 10 Temmuz 1933 Yerli Mallar Sergisi Madalyası ve Ulusal Ekonomi Artırma Kurumu Madalyası vardır.[1]
Soyadı Kanunu çıktığında “Durum” soyadını alan İzzet Bey'in yapıtları arasında heykeller, resimler, porselen vazolar da bulunur. Hayatının bir kısmını Kapalıçarşı'da antikacılık yaparak geçirdi. Bilgili bir antikacı ve koleksiyoncu olan İzzet Bey, eski eserlerin restorasyonunda ustaydı.
18 Aralık 1952'de hayatını kaybetti. Mezar taşında “İstiklal Madalyası’nın heykeltıraşı” yazmaktadır.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Uzun, Derya. "Sanatsal Göstergeler Bağlamında Az Tanınan Bir Heykeltraş ve İstiklal Madalyası Tasarımcısı Mesrur İzzet". Ankara Üniversitesi Basımevi, 2013. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
- ^ a b c Şen, Nükhet. "Çok Yönlü Bir Sanatçı Mesrur İzzet Bey" (PDF). Anadolu Jet dergisi, Eylül 2018. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
- ^ "Başlangıcından 1950'ye Kadar Olan Süreçte Sanat Ortamı İçerisinde Türk Heykelinin Yeri, Sanalmuze.org, Erişim Tarihi:24.08.2011". 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2011.
