Moriskolar
Moriskolar, 1500'lerde Endülüs tamamen yok edildikten sonra Müslümanların ve Yahudilerin İber Yarımadası'ndan sürülmesi üzerine vatanları İspanya ve Portekiz'den ayrılmamak için Hristiyanlığa dönen Müslümanlardır.[1] Daha sonraları bu ünvan, Katolik olarak bilinen fakat gizlice Müslümanlığı yaşamaya devam ettiğinden şüphelenilenlere karşı kötüleyici bir anlamda kullanılmaya başlandı.[kaynak belirtilmeli] Morisko sürgününden sonra bazı Moriskolara ise din adamları tarafından verilen fetvalarla; gayrimüslimlere (kârını yoksullara dağıtma şartı ile) faiz verme, Hristiyan gibi giyinip yaşama, gizlice ibadet yapabilme ve zorunluluk halinde içki tüketme gibi olanaklar ile Hristiyanların baskıları karşısında yaşamlarını idame ettirme olanakları verilmiştir.[2]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]
Moriskoların sürgün dönemindeki nüfusları belirsizdir. Tehcir fermanlarına dayanılarak yapılan tahminler 275 000 kişi civarındadır.[kaynak belirtilmeli] Daha güncel araştırmalar sonucunda 1500'lerin başında İspanya'da bir milyon civarında Morisko'nun var olduğuna işaret ediliyor.[kaynak belirtilmeli]
Büşerrat Savaşı'nın bir sonucu olarak Gırnata Devleti'nde ikamet etmekte olan Gırnatalı 80 000 civarında Morisko Endülüs'ün ve Kastilya'nın değişik bölgelerine sürüldü.[3]
Moriskolar tek tip bir kimliğe mensup bir topluluk olmanın aksine, İslam ortak kimliğini taşıyan değişik gruplara verilen bir genel isimdi.
Gırnata
[değiştir | kaynağı değiştir]
Gırnata, İber Yarımadası'ndaki son Müslüman devletti. 1400'lerin sonlarında bu ülkenin nüfusunun çoğunluğu Müslüman'dı ve aynı zamanda yarımada da en yoğun Morisko nüfusunun olduğu yerdi.[özgün araştırma?] İspanyollaşma asimilasyonunun en az yaşandığı yer olan bu bölgede halk akıcı Arapça konuşurdu. 1492'deki fethin ardından Katolikler tarafından Mağrib kültürü yasaklanana kadar bu devletin halkı İslamî öğretileri de iyi biliyordu. İslamî Endülüs'e has olan giyim, mutfak, beslenme, sosyal etkinlikler en belirgin bir biçimde bu bölgede yaşanıyordu. Miladi 1568-71 yıllarında Katolik baskısına karşı gerçekleştirilen İkinci Morisko Ayaklanması'ndan sonra Gırnata'daki Moriskolar, Kastilya'nın, Ekstremadura'nın ve Endülüs'ün değişik yerlerine sürüldüler.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Endülüs
- Konverso
- Kripto Yahudilik
- Linobambaki
- Dönmeler
- Marrano
- Arap Hristiyanlar
- Elhamra Kararnamesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "MORİSKOLAR". Mehmet Özdemir. TDV İslam Ansiklopedisi. 18 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ İbrahim Kalın (31 Temmuz 2024). Moriskolar ve İslam. Ben, Öteki ve Ötesi. İnsan Yayınları. ss. s. 220-230.
- ^ "İspanya'nın 4 asırlık insanlık ayıbı: Morisko sürgünü". Halil İbrahim Medet. Anadolu Ajansı. 15 Eylül 2018. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
- ^ "ENDÜLÜS'TE KALAN SON MÜSLÜMANLARIN (MORİSKOLAR) İSPANYA'DAN SÜRGÜNÜ (1609-1614)". dergipark.org.tr. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2024.
