Tırnak mantarı
 | Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
| Tırnak mantarı | |
|---|---|
| Diğer adlar | Onikomikoz, Dermatofitik onikomikoz[1][1] |
 | |
| Onikomikozdan etkilenen ayak tırnağı | |
| Olağan başlangıcı | Yaşlı erkekler[2][3] |
| Uzmanlık | Bulaşıcı hastalık |
| Belirtiler | Beyaz veya sarı tırnak rengi değişikliği, tırnak kalınlaşması[2][3] |
| Komplikasyon | Alt bacak selüliti[3] |
| Nedenleri | Mantarlar: ‘’T. rubrum‘’, ‘’E. floccosum‘’, ‘’Microsporum‘’, ‘’Trichophyton[4] |
| Risk faktörü | Ayak mantarı, diğer tırnak hastalıkları, bu hastalığa sahip birine maruz kalma, periferik damar hastalığı, zayıf bağışıklık fonksiyonu[3] |
| Tanı | Görünüşe göre, laboratuvar testleriyle doğrulama.[2] |
| Ayırıcı tanı | Sedef hastalığı, kronik dermatit, kronik paronik, tırnak travması[2] |
| Tedavi | Yok, antifungal ilaç, tırnakları kesmek[2][3] |
| İlaç | Terbinafin, siklopiroks[2] |
| Prognoz | Sık sık tekrar eder[2] |
| Sıklık | Yetişkinlerin yaklaşık %10'u[2] |
Tırnak mantarı, onikomikoz olarak da bilinir, tırnakta oluşan bir mantar enfeksiyonu türüdür.[4][5] Belirtiler arasında tırnakta beyaz veya sarı renk değişikliği, tırnakta kalınlaşma ve tırnağın tırnak yatağından ayrılmasıdır.[2][3] Ayak tırnakları veya el tırnaklarında ortaya çıksa da ayak tırnaklarının etkilenmesi daha yaygındır.[3] Komplikasyonlarından birisi alt bacakta selülit oluşturmasıdır.[3]
Dermatofitler ve Fusarium dahil olmak üzere çeşitli mantar türleri onikomikoza neden olabilir.[3] Risk faktörleri arasında sporcu ayağı, diğer tırnak hastalıkları, bu rahatsızlığa sahip biriyle temas, periferik vasküler hastalık ve zayıf bağışıklık fonksiyonu yer alır.[3] Tanı genellikle gözle muayene sonrasındaki laboratuvar testleriyle doğrulanır.[2] Bir tür dermatofitozdur.[5]
Onikomikozun mutlaka tedavi edilmesi gerekmez.[3] Ağızdan alınan antifungal ilaç terbinafin en etkili ilaç gibi görünse de karaciğer sorunlarına sebep olabilir.[6][7] Tedavi sırasında etkilenen tırnakların kesilmesi fayda sağlayabilir.[2] Siklopiroks içeren bir oje ile tedavi edilebilse de çok iyi bir tedavi sağlamadığı için sadeec tırnağın %40'ından daha azı etkilendiğinde önerilmektedir.[2][8] Tedaviden sonra vakaların yarısında mantar tekrar oluşmaktadır.[2] Tedaviden sonra eski ayakkabıların kullanılmaması, hastalığın tekrarlama riskini azaltan etkenlerdendir.[3]
Yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 10'unda görülür.[2] Yaşlı insanlar ve [2] erkeklerde daha sık görülmektedir.[3] Tırnak mantarı, tırnak hastalıklarının yaklaşık yarısını oluşturur.[2] İlk olarak 1853 yılında Georg Meissner tarafından mantar enfeksiyonunun sebep olduğu belirlenmiştir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Rapini, Ronald P.; Bolognia, Jean L.; Jorizzo, Joseph L. (2007). Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. s. 1135. ISBN 978-1-4160-2999-1.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Onychomycosis: Current trends in diagnosis and treatment". American Family Physician. 88 (11): 762-70. December 2013. PMID 24364524.Westerberg DP, Voyack MJ (December 2013).
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Onychomycosis – Dermatologic Disorders". Merck Manuals Professional Edition. February 2017. 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2018."Onychomycosis – Dermatologic Disorders" 30 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ a b James, William D.; Elston, Dirk; Treat, James R.; Rosenbach, Misha A.; Neuhaus, Isaac (2020). "15. Diseases resulting from fungi and yeasts". Andrews' Diseases of the Skin: Clinical Dermatology. 13th (İngilizce). Elsevier. s. 299. ISBN 978-0-323-54753-6. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023.
- ^ a b "Treating onychomycosis". American Family Physician. 63 (4): 663-72, 677-8. February 2001. PMID 11237081.Rodgers P, Bassler M (February 2001).
- ^ Ritter, James M.; Flower, Rod; Henderson, Graeme; Loke, Yoon Kong; Rang, Humphrey P. (2020). "54. Antifungal drugs". Rang & Dale's Pharmacology (İngilizce). Elsevier. ss. 690-695. ISBN 978-0-7020-7448-6. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ "Oral antifungal medication for toenail onychomycosis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 7: CD010031. July 2017. doi:10.1002/14651858.CD010031.pub2. PMC 6483327
. PMID 28707751.
- ^ Ton, Joey (3 Eylül 2019). "#242 Putting the FUN in Fungi: Toenail onychomycosis treatments". CFPCLearn. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2023.
- ^ Rigopoulos, Dimitris; Elewski, Boni; Richert, Bertrand (2018). Onychomycosis: Diagnosis and Effective Management (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 9781119226505. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2018.
