Organik reaksiyon

Organik reaksiyonlar, organik maddelerin tepkimelerine verilen genel addır.

Organik redoks tepkimeleri

Redoks tepkimelerinde elektron veren tanecik yükseltgenirken, elektron alan tanecik indirgenir. Organik reaksiyonlarda bileşikteki değerliği değişen karbon dikkate alınarak bileşiğin indirgenme/yükseltgenme ayrımı yapılır. Örneğin artan oksijen sayısı ya da azalan hidrojen sayısı yükseltgenmeyi ifade eder.

• Organik maddeler oksijen ile yandığında oksijen sayısı arttığı için organik bileşik yükseltgenir.
• Alkil halojenürlerden alkan eldesinde organik bileşik indirgenir.
• Primer alkoller ve aldehitler KMnO₄, K₂Cr₂O₇ gibi yükseltgenler ile karboksilik asitlere yükseltgenir.

Yer değiştirme (sübstitüsyon) tepkimeleri

Organik tepkimede önce bağlar kırılır daha sonra kırılan bağlar farklı bir bileşik oluşturacak şekilde tekrar oluşur. Bu aşamalar tepkime mekanizması ile gösterilebilir. Tepkimeye giren moleküle substrat, bileşikteki atom veya grubun yerine geçen başka atom veya gruba sübstitüent denir.

Bağ kırılması

Nükleofilik bağ kırılması

Atom veya grubun bağdaki elektronları kendisine çekerek karbon atomunu bağ elektronlarından uzaklaştırmasıyla karbokatyon oluşur.

Elektrofilik bağ kırılması

Atom veya grubun bağdaki elektronları karbona bırakmasıyla karbanyon oluşur.

Radikal oluşumu ile bağ kırılması

Atomların bağdaki elektronlardan birer tane alarak iki tane kararsız ve yüksek enerjili radikal oluşturması ile gerçekleşir.

Katılma tepkimeleri

İki molekülün tepkimesi ile bir molekülün oluşması şeklinde gerçekleşen tepkimelerdir. Genellikle pi bağları üzerinden gerçekleşir.

Ayrılma (eliminasyon) tepkimeleri

Katılma tepkimelerinin -genellikle- tam tersi şekilde işleyen tepkimelerdir. Dehidratasyon, ayrılma tepkimesi örneğidir.

Kondenzasyon tepkimeleri

İki veya daha fazla maddenin tepkimeye girerek büyük bir molekül ile birlikte su, amonyak, metanol gibi küçük moleküllere ayrılması şeklinde gerçekleşen tepkimelerdir. Kondenzasyon polimerleşmesi ise aynı mekanizmanın polimerleşme mekanizması üzerinden gerçekleşmesidir.