François-André Danican Philidor
François-André Danican Philidor | |
|---|---|
 rançois-André Danican Philidor yak.1777 | |
| Doğum | 7 Eylül 1726 Dreux, Fransa |
| Ölüm | 31 Ağustos 1795 Londra |
| Diğer ad(lar)ı | André Philidor |
| Meslek | Müzisyen, Opera bestecisi, satranççı |
François-André Danican Philidor (d. 7 Eylül 1726 Dreux, Fransa - ö. 31 Ağustos 1795 Londra), Fransız satranççı ve opera bestecisi. Bu iki meslekte de üstün başarı kazanmış ve hayatı boyunca bir arada yürütmüştür.
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]François-André Danıcan Philidor Fransa'da çok iyi bilinen bir müzisyen aileye doğmuştur. Büyük babası ve babası Paris'te "Grande Écurie (Büyük Ahir)" adı verilen kraliyet bandosunun üyeleri idi. Ailenin asıl adı Danıcan idi ama oboacı olan büyük-babası oboa çaldığında Fransa Kralı XIII. Louis'yi Siena'lı Filidori adlı bir virtüöz oboacıyı hatırlattığı için kral tarafından "Philidor" adı verilmiştir. François-André'nin büyük amcası da oboaist olup bu çalgıyı "Jean Hotteterre" ile ilk defa icat edendir. Philidor l'ainé (Yaşlı Philidor) olarak anılan André Danıcan Philidor (1647-1730) adlı babasının ikinci karısı Elizabeth Le Roy'nın oğludur ve doğduğunda babası 79 yaşında ve annesi 26 yaşında idi. Babası François-André 4 yaşındayken öldü.
Besteciliği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Philidor 1732de 6 yaşında iken Fransa Kralı XV. Louis'in sarayındaki Kraliyet Korosu'na alındı. İlk şarkı kompozisyonunu bu koroda iken 11 yaşında yaptığı bildirilir. XV. Louis'in her gün Kraliyet korosunu dinlemek istediği; kralın gelmesini beklerlerken koro üyelerinin vakitlerini satranç oynamakla geçirdikleri ve genç Philodor'un bu oyuna bu nedenle merak saldığı ifade edilmiştir.
Phildor 1740'tan itibaren Paris'te müzisyen olarak hayatını kazanmaya başlamış; şarkıcılık, müzik hocalığı ve nota kopyacılığı yapmıştır. Hollanda'ya yaptığı bir konser seyahati başarısız olunca Londra'ya geçti ve 1745-1754 döneminde Londra'da müzisyen olarak yaşadı.
1754'te Paris'e döndü ama hazırladığı opera eserlerinin müziği fazla İtalyan ve kozmopoliten olduğu için fazla tutunmadı. 1759'da "Blaise le savetier" adlı opera eseriyle başlayarak hazırladığı opera eserleri daha çok Paris ve taşra panayır tiyatrolarından sahnelendi. Bunlar arasında en başarılıları "Le sorcier" (1764), "Tom Jones" (1765) ve "Ernelinde" (1767) oldu. Bu dönemde Philidor Fransa içinde en önemli opera bestecisi idi ve 20'den fazla opera-comique ve 2 trajedi-lirik janrında operası sahnelendi. Bu arada dinsel olmayan kantatalar ve motetler de hazırladı. Fakat sonra yeni besteci nesilden André Grétry ve Pierre-Alexandre Monsigny yetişince opera besteciğini bir tarafa bırakarak satranççılığa önem vermeye başladı.
Satranççı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaşadığı çağda henüz "Dünya Satranç Şampiyonu" unvanı bulunmamakla birlikte, o devrin en büyük satranççısı olarak kabul edilir.
Philidor'un yazdığı Analyse du jeu des Échecs (Satranç Oyununun Tahlili) yüz yıl kadar standart satranç kitabı olarak kabul edildi.
Kendi adıyla anılan Philidor Savunması'nı geliştirmiştir.
Son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransız Devrimi başladığı zaman Philidor İngiltere'de idi. Fransız Kraliyet ailesi ve soylularla yakın bağlantıları bulunduğu için Devrim hükûmeti Philidor'u ülkeye girmesi yasaklanmış kişiler listesine koyduğu için Philodor Fransa'ya dönemedi. 31 Ağustos 1795'te Londra hayata gözlerini yumdu ve St James kilisesi mezarlığına gömüldü. Ölümünden birkaç gün sonra Philidor'un Fransa'da bulunan yakınları onun ismini yasaklanmış kişiler listesinden çıkartmaya muvaffak oldular.
Seçilmiş müzik eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Opera
[değiştir | kaynağı değiştir]- Blaise le savetier (1759)
- Le Quiproquo ou le volage fixé (1759)
- Le Jardinier et son seigneur (1761)
- Le Maréchal-Ferrant (1761)
- Sancho Pança dans son île (1762)
- Le Bûcheron ou les trois souhaits (1763)
- Le Sorcier (1764)
- Tom Jones (1765), Henry Fielding'in ayni adli romanindan uyarlama
- Ernelinde, princesse de Norvège (1767), 1769 revizyonunda adi 'Sandomar, prince de Danemark
- Le Jardinier de Sidon (1768)
- L'Amant déguisé ou le jardinier supposé (1769)
- La Nouvelle École des femmes (1770)
- Le Puits d'amour (1779)
- L'Amitié au village (1785)
- Thémistocle (1786)
- La Belle Esclave (1788)
- Bélisaire (1796, olumunden sonra)
Diğer önemli müziksel eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1754 : Lauda Jerusalem 1754'te hazırlanan motet
- 1769 : L'Amant déguisé, ou le Jardinier supposé, 2 Eylul 1769'da Kral huzurunda ilk defa sahnelenen 1 perdelik aryetler bileşimi
- Carmen saeculare Horace'ın şiirlerinden ilhamla
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Analyse du jeu des échecs (1777 ed, Londra) 25 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Google Books. (Fransızca) (Erişme:25.10.2010)
- Analysis of the game of chess (1790 English edition, London) 25 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Google Books. (İngilizce) (Erişme:25.10.2010)
- IMSLP websitesinde "Philidor,_François_Danican" maddesi 8 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme:25.10.2010)
