Saat Süperkümesi

Saat Süperkümesi haritası

Saat Süperkümesi (ayrıca Saat-Ağcık Süperkümesi olarak da bilinir) yaklaşık 550 milyon ışık yılı uzaklıkta, kütlesi 10¹⁷ Güneş kütlesi olan kocaman bir süperkümedir. Shapley Süperkümesi kadar yoğun değildir, ancak yaklaşık yarım milyar ışık yıllık bir alana saçılmış, kendisini bilinen en büyük süperküme yapan çok miktarda zengin galaksi kümesine sahiptir. Burası, Harlow Shapley'in galaksi fazlalığı olduğunu ilan ettiği bir diğer gökyüzü bölgesidir. Göğün bu kısmı üzerinde yapılan araştırmalar, 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Saat Süperkümesi'nin önünde duran daha küçük bir süperkümenin varlığını da ortaya çıkarmıştır. Saat süperkümesi, bazen astronomi dergilerinde "Saat-Ağcık Süperkümesi" olarak yer alır.

Sağdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 17 kadirden daha parlak her galaksiyi göstermektedir. Süperkümedeki tüm büyük galaksi kümeleri işaretlenmiştir. Bu süperkümenin en yakın bölümü (çoğunlukla haritanın en altındaki kümeler) 700 milyon ışık yılı uzaklıktadır, fakat uzak uçtakiler (çoğunlukla haritanın en üstündeki kümeler) bizden 1,2 milyar ışık yılı uzaklıktadır. Bir milyar ışık yılı içerisinde bunun kadar büyük bir başka süperküme yoktur.

Saat Süperkümesi içerisinde yaklaşık 40 küme vardır ki bu sayı diğer süperkümelerdeki miktardan çok daha büyüktür. Abell Kataloğu'nda, gökyüzünün bu bölgesinde gösterilmiş, ama kırmızıya kayma oranı belirtilmemiş ve bu nedenle de uzaklığı bilinmeyen başka birçok küme mevcuttur. Bu kümelerden bazıları da büyük bir ihtimalle Saat Süperkümesi'ne dahildir. Güney yarı kürenin en büyük kümesi Abell 3266'da bu süperküme içerisindedir.

Bilimsel araştırmalar

1899 yılında Edward Pickering, Harvard Gözlemevi'ndeki gök bilimcilerinden birinin Saat Takımyıldızı içerisinde çok soluk bir "bulutsu grubu" fark ettiğini rapor etti. Onlar hiçbir zaman öğrenemese de, bu Saat Süperkümesi'nin ilk gözlemiydi.

Saat Süperkümesi'ni fark eden bir sonraki kişi Harlow Shapley oldu. Shapley 1935 yılında "Saat ve Çevresinde Yer Alan 7889 Dış Gökada Kataloğu"nu yayımladı. Kendisi bazı verimli gökada kümelerini fark etti ve "bu bölgedeki gökada grupları, yalnızca büyük bir gökadalar bulutu içerisindeki toplanmalardır" diye yazdı. Shapley bölgenin bu haritanın da dahil olduğu bazı haritalarını yayımladı. Haritadaki üç büyük küme Abell 3128, Abell 3158 ve Abell 3164 kümelerine karşılık gelir.

Harlow Shapley'den sonra bu süperkümeyi incelemeye yönelik ilk girişim J.Lucey, R.Dickens, R.Mirchell ve J.Dawe tarafından 1983 yılında geldi. Ekip, "Saat-Ağcık Gökada Üstkümeleri" adlı bir bildiri yayımladı. Üstkümenin küçük bir parçasını araştırdılar ve 550 milyon ışık yılı uzaklıkta küçük bir süperküme, 800 milyon ışık yılı uzaklıkta da daha büyük bir süperküme olmak üzere bölgede iki süperküme olduğunu gösteren basit bir harita yayımladılar. 1984 yılında G.Chincarini, M. Tarenghi, H.Sol, P.Crane, I.Manousoyannaki ve J.Materne de bu süperkümeyi incelediler. Araştırmaları çok duyarlı değildi ve sadece daha küçük, daha yakındaki bir süperkümeyi ortaya çıkardı.

Saat Süperkümesi, dikkate değer bir süperkümedir. Süperküme, bilinen en büyük ve verimli süperkümelerden biridir. Bununla birlikte, 1984'ten beri tamamen göz ardı edilmiştir. Çoğu gök bilimci, Saat Süperkümesi'ni duymamıştır ve duyanların çoğu da süperkümenin ne kadar büyük olduğundan habersiz görünmektedir. Birkaç gök bilimci büyüklüğünün farkındadır, ancak hiç kimse onu detaylı olarak incelememiştir.

Ayrıca bakınız

• Gökadalar dizini
• Yakın yıldızlar dizini