Av tüfeği

Bir fişeğin ateşlenmesiyle birlikte namludan çıkan parçaların fotoğrafa yansıması

Av tüfeği, avcılıkta kullanılan tüfeklere verilen genel ad. Ancak Türkiye'de yürürlükte olan yasalar gereği yivli av tüfeklerinin satın alınması bulundurulması ve taşınması oldukça zor koşullara dayandığından olsa gerek ki uzun zamandan beri av tüfeği kavramı "yivsiz av tüfekleri" için kullanılmaktadır ancak gerçekte yivli tüfekler de birer av tüfeği kavramına dahildir.

Tarihçe

Amerika İç Savaşı sırasında Amerika Konfedere Devletlerine bağlı olan bir askerin elinde çift kırma bir av tüfeği izlenmektedir. 1861-65 dolayları

Ateşli silahların 13. yüzyılda kullanılmaya başlaması öncelikle askeri alanda oldu. Sıradan vatandaşlarca sahip olunması mümkün olmayan ateşli silahlar yaygınlaştıkça avcılık içinde kullanılmaya başlandı. Ancak 17. yüzyıla kadar ateşli silahlar ok ve yayın avcılıktaki yerine yaklaşamadı. 1840 ila 1850 yılları arasında namludan doldurulan tüfekler yerine arkadan doldurulan tüfekler yaygınlaşmaya başladı. Sanayi devriminin doğal bir sonucu olarak av tüfekleri de daha çok ve daha ucuz üretilmeye başlanınca, toplum tarafından daha kolay elde edilir hale geldi. Avcılığın bir spor olarak kabul görmeye başlaması da bu dönemle paraleldir. 1875'te İngiliz Anson ile Deeley tarafından şimdiki modellere en yakın yivsiz av tüfeği icat edildi. İngilizler tarafından sömürge topraklarında av partilerinin yayılması bundan sonra hız kazandı. 20. yüzyıla henüz girerken Browning, Remington, Winchester vs. firmalar yivsiz av tüfekleri üretmeye başlamıştı. I. Dünya Savaşı'ndan itibaren günümüzde kullanılan yivsiz tüfeklerden 6 ila 10 arasında fişek alabilen pompalı tüfekler askeriyenin envanterine girdi. Hâlen av tüfeği olarak üretilmiş ve pazarlanmış tüfekler, dünyada pek çok ordunun silah envanterinde bulunmaktadır.

Özellikleri

H&K Fabarm FP6 Entry: savunma ve polis kullanımı için alman Heckler & Koch tarafından tasarlanmış bir yivsiz av tüfeği

Av tüfekleri; piyade tüfeklerinden farklı olarak birbirine bitişik iki namlu, nadiren de tek namluludur. Yivsiz av tüfeğinde, piyade tüfeğinde kullanılan mermi çekirdekleri yerine, av fişeği olarak tabir edilen ve çeşitli özelliklere sahip kovanlı mermiler kullanılır. (Saçma, dokuzluk, dom dom kurşunu vs) Basit modelleri olduğu kadar, son derece modern ve fişek kapasiteleri yüksek olan çeşitli tiplerde av tüfekleri üretilmektedir. Etkili menzil 20–90 m arasındadır. Kalibre (gauge), geleneksel olarak 1 libre kurşundan tüfek için kaç misket mermi yapılabileceği ile belirlenir. Örneğin, en popüler 12 kalibre tüfeklerin çapı, 37.8gr ağırlığında bir kurşun misketin çapı olan 18.2mm'dir. Benzer şekilde, 20 gauge bir tüfeğin çapı 22.7gr ağırlığında bir kurşun misketin çapı olan 16.8mm'dir. Kalibre sayısı nümerik olarak büyüdükçe tüfeğin çapı küçülür:

R(n)=\left({\frac {6\times 453.59237~\mathrm {gr} }{11.352~\mathrm {gr/cm} ^{3}\times n\times \pi }}\right)^{1/3}=42.416~\mathrm {mm} \times {\frac {1}{\sqrt[{3}]{n}}}

Yivli av tüfekleri daha yüksek tesirli olduğundan kullanılması da farklı prosedürler gerektirir. Yivli av tüfeklerinin, piyade tüfeklerinden kabaca farkı, av tüfeklerinin otomatik veya makineli olmamasıdır.

Av tüfekleri yivli ve yivsiz olmak üzere iki kategoriye ayrılırlar.

Tek Kırma
Çifte Kırma
Superpoze
Pompalı
Yarı Otomatik
Lever Action

Dış bağlantılar

Choke and pattern size (İngilizce)1 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Shotgun FAQ (İngilizce)
Yivli ve yivsiz av tüfekleri, nişan tüfek ve tabancaları, bunların aksamı ile mermilerinin yurda geçici olarak sokulmasına ilişkin yönetmelik
Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler, Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı, Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun12 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.