Suhoy Su-25
| SU-25 | |
|---|---|
.jpg) Su-25 Rusya | |
| Türü | Yakın Hava Desteği |
| Ulusal köken |  Sovyetler Birliği |
| Üretici | Suhoy |
| Tasarımcı | Pavel Suhoy |
| İlk uçuş | 22 Şubat 1975 (T8) |
| Hizmete giriş | 1981 |
| Durumu | Etkin hizmette |
| Ana kullanıcı | Rus Hava Kuvvetleri Rus Donanması |
| Diğer kullanıcılar | Belarus Hava Kuvvetleri Ukrayna Hava Kuvvetleri Azerbaycan Hava Kuvvetleri |
| Üretim sayısı | 1,024 |
| Birim maliyeti | 11 milyon $(Amerikan doları) |
| Değişimleri | Suhoy Su-28 |
Suhoy Su-25 (Kiril alfabesinde: Сухой Су-25) (NATO rapor ismi 'Frogfoot') Suhoy Tasarım Bürosu (SDB) tarafından tasarlanmış; çift motorlu, tek kişilik, saldırı/yakın hava desteği uçağıdır. ABD Hava Kuvvetlerindeki karşılığı A-10'dur. Sovyet Kara Kuvvetleri için yakın hava desteği sağlanması amacıyla tasarlanmıştır. İlk prototip uçuşu 22 Şubat 1975'te yapılmış olup 1978 yılından itibaren Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Tiflis'teki Suhoy üretim tesislerinde seri üretimine başlandı.
İlk modeller Su-25UB çift koltuklu eğitim uçağı, Su-25BM hedef çekme ile ihraç modeli olan Su-25K'dır. 2012 yılında bazı uçakların Su-25SM standardına yükseltilme çalışmalarına başlandı. İleri modeller olan Su-25T ve Su-25TM (Su-39 olarak da bilinir) yüksek adetlerde üretilmemiştir. 2007 yılında üretimde olan yegane zırhlı sabit kanatlı uçaklar Su-25 ve Su-34 uçaklarıdır.[1] Su-25'ler hâlen Rusya ve diğer Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri ile diğer bazı ülkeler tarafından kullanılmaktadır.
Ağır zırhlı Su-25'ler özellikle tanklara karşı saldırı uçağı olarak tasarlandılar. Sovyet-Afgan Savaşı'nda yoğun bir şekilde kullanılmışlardır. Sovyet-Afgan Savaşının yanı sıra Irak tarafından İran'a karşı yakın hava destek ve avcı/önleyici rollerinde de kullanılmıştır. Ancak Körfez Savaşı sırasında Irak Hava kuvvetlerine ait Su-25'lerin bir kısmı İran'a sığınırken bir kısmı da Müttefik güçleri tarafından imha edilmiştir. Geriye kalan Su-25'ler ise İşgal sonrasında servisten çıkartılmıştır. Rus ordu hizmetinde bulunan Su-25'ler geliştirilmiş versiyonu olan Su-39'lar ile değiştirilmektedirler. Gürcistan Hava Kuvvetleri 1992-1993 yıllarında Abhazya Savaşı'nda Su-25 uçaklarını kullanmıştır. Ayrıca 2001 Makedonya anlaşmazlığında Makedonya Hava Kuvvetleri tarafından Arnavut isyancılara karşı ve 2008 yılındaki Rusya-Gürcistan savaşında hem Rusya Hem de Gürcistan tarafından kullanılmıştır. Fildişi Sahili, Çad ve Sudan'ın da aralarında olduğu Afrika ülkeleri tarafından yerel çatışmalar ve iç savaşlarda da kullanılmıştır. Yakın dönemdeki Rusya'nın Suriye müdahalesinde de Su-25 uçakları hizmet vermiştir.
Geliştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]1968'in başlarında Sovyet Savunma Bakanlığı Sovyet Kara Kuvvetleri'ne yakın hava desteği amaçlı zırhlı bir havadan yere saldırı uçağı geliştirilmesine karar verdi.
Modeller
[değiştir | kaynağı değiştir]
Su-25
[değiştir | kaynağı değiştir]Orijinal modelidir,
Su-25K
[değiştir | kaynağı değiştir]Su-25UB
[değiştir | kaynağı değiştir]Su-25UBK
[değiştir | kaynağı değiştir]Su-25KM
[değiştir | kaynağı değiştir]Su-25T
[değiştir | kaynağı değiştir]Su-25 in SEAD versiyonudur. Kokpitin arkasındaki kamburda avionik sistem ve yakıt tankları saklıdır.
Tasarım özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor with: Haziran 2021. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kullanıcı ülkeler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Angola
Azerbaycan 14 Su-25M
Belarus
Bulgaristan 20 Su-25K ve 3 Su-25UBK
Çad 4 ve 2 Su-25UB
Kongo DC
Ekvator Ginesi
Ermenistan 5 Su-25, 9 Su-25K ve 1 Su-25UBK
Etiyopya
Gambiya
Gürcistan
Ukrayna
Irak
Kazakistan
Kuzey Kore
Özbekistan
Peru
Rusya
Sudan
Türkmenistan
Birleşik Arap Emirlikleri
Eski kullanıcılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gordon and Dawes 2004.
- ^ "Macedonian Air Force Su-25." 5 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. aeroflight.co.uk, 15 Eylül 2005.
