Sünik
| Sünik Սյունիք | |
|---|---|
Syunik | |
 | |
 Sünik'in Ermenistan'daki konumu | |
| Ülke |  Ermenistan |
| İdare | |
| • Vali | Robert Ghukasyan |
| Yüzölçümü | |
| • Marz | 4.506 km² |
| Nüfus | |
| • Yoğunluk | oto/km² |
| • Kent | 141.771 |
Resmî site syunik.gov.am | |
Sünik veya Syunik (Ermenice: Սյունիք Siunik), Azerbaycan, Nahçıvan ve İran ile sınırı olan Ermenistan'ın güneyinde yer alan bölgedir.
Bölgenin merkezi Kapan şehridir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Sünik, tarih boyunca Ermenistan'ın güneyinde stratejik ve kültürel bir merkez olarak ön plana çıkmıştır. Antik dönemde Urartu Krallığı ve Ermeni Krallığı dönemlerinde idari bir bölge olarak önem kazandı.[1] Ermeni Krallığı'nın önemli bir eyaleti olan Sünik, Bagratuni Krallığı döneminde yarı bağımsız bir prenslik olarak gelişmiş; Orta Çağ'da Syunik Krallığı adıyla bağımsız bir prenslik haline gelmiştir.[2] Bölge, Tatev Manastırı ve Noravank Manastırı gibi önemli eğitim ve dini merkezlere ev sahipliği yapmıştır.[3] 10. ve 12. yüzyıllarda Selçuklu Türklerinin akınlarına maruz kalan Sünik, bu süreçte kısmen nüfus kaybetmiş; siyasi yapısında önemli değişiklikler olmuştur. Yine de dağlık yapısı sayesinde kültürel varlığını korumuştur.[4]
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sünik bölgesi, Ermenistan'ın en zengin mineral kaynaklarına sahip alanlarından biridir. Özellikle Kapan ve Kajaran madenleri, bakır ve molibden üretimi açısından ülke ekonomisinde kritik bir rol oynar.[5] Bölge halkının önemli bir kısmı ayrıca tarım ve hayvancılıkla uğraşır; yüksek dağ köylerinde patates, arpa ve meyve üretimi yaygındır.[6] Sünik'in sanayi üretimi, ülke genelinin yaklaşık %17'sini oluşturur. Bu ekonomik yapı, bölgenin hem yerel halkın geçimi hem de Ermenistan ekonomisi için önemini artırmaktadır.
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Sünik, dağlık topoğrafyası ve tarihi anıtlarıyla tanınır. Tatev Manastırı (9. yy), Noravank Manastırı (13. yy) ve Zorats Karer arkeolojik alanı bölgenin önemli kültürel miraslarıdır.[7] Doğa turizmi açısından Zengezur Dağları ve Vorotan Nehri vadisi öne çıkar. Bölgenin merkezi olan Kapan, hem idari hem de ekonomik açıdan Sünik'in ana kentidir.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Syunik". Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ Ter-Ghevondyan, Aram N. The Arab Emirates in Bagratid Armenia, Yerevan State University Press, 1976, s. 214-218.
- ^ Redgate, Anne Elizabeth. The Armenians, Blackwell Publishers, 2000, s. 140-142.
- ^ Suny, Ronald Grigor. Looking Toward Ararat: Armenia in Modern History, Indiana University Press, 1993, s. 27.
- ^ Grigoryan, Armen. The Mining Industry in Syunik Region: Environmental and Economic Overview, Armenian Journal of Environmental Studies, 2018, Cilt 12, s. 45-51.
- ^ "Syunik Marz Statistical Data". Armenian Statistical Service. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ Stepanyan, Ashot. Historical Monuments of Syunik, Yerevan: Matenadaran Publications, 2010, s. 54-63.
- ^ "Discover Syunik Region". Armenia Travel. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
 | Ermenistan'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
1. Orta Çağ Tarihi Step'annos Orbelean — History of the State of Sisakan (13. yüzyıl, Sünik tarihi) https://archive.org/details/HistoryOfTheStateOfSisakan 2. Tarihî Coğrafya Hewsen, Robert H. — Armenia: A Historical Atlas (1997) — Sünik haritaları ve tarihi sınırları içerir (Internet Archive kopyası) https://archive.org/details/ArmeniaHistoricalAtlas 3. Ermenistan'ın İdari Yapısı Armenia: Provinces Overview — Resmî istatistik ve idari bilgiler (Internet Archive) https://archive.org/details/armenia-provinces-overview 4. Kültürel Miras Monasteries of Armenia — Tatev Manastırı ve Sünik bölgesindeki diğer dini yapılar (Internet Archive taraması) https://archive.org/details/monasteries-of-armenia 5. Ekonomi ve Doğal Kaynaklar Mining in Armenia: History and Perspectives — Sünik'teki maden işletmeleri üzerine rapor https://archive.org/details/mining-in-armenia