Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu
| Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | TENMAK |
| Slogan | Enerji, Nükleer ve Maden Teknolojilerinin AR-GE Kurumu |
| Öncül | Türkiye Atom Enerjisi Kurumu |
| Kuruluş | 28 Mart 2020 |
| Tür | Kamu kurumu |
| Merkez | Ankara, Türkiye |
| Başkan | Dr. Abdullah Buğrahan Karaveli |
| Ana kurum | Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı |
| Resmî site | tenmak.gov.tr |
Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), merkezi Ankara'da bulunan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ilgili kamu kurumu.
TENMAK, 28 Mart 2020 tarihli ve 31082 sayılı resmi gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile enerji, maden, iyonlaştırıcı radyasyon, parçacık hızlandırıcıları ve nükleer teknoloji alanında hizmet etmek, Türkiye'nin rekabet gücünü artırmak ve sürekli kılmak, inovasyon ihtiyacını karşılamak, yeni ürünlerin üretimini ve var olanların geliştirilmesini sağlamak, araştırmacılara bilimsel ortam temin etmek, kamu ve özel hukuk kişileriyle iş birliği içinde bilimsel araştırmalar yapmak, yaptırmak, bu araştırmaları koordine etmek, teşvik etmek, araştırma ve geliştirme faaliyetlerine katkı sağlamak, bilimsel, teknik ve idari çalışmaları yapmak, yaptırmak, düzenlemek, desteklemek, iş birlikleri kurmak ve koordine etmek amacıyla kurulmuştur. Yine aynı kararname ile kapatılan Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü ve Nadir Toprak Araştırma Enstitüsü'nün görevlerini devralmıştır.[1]
Enstitüler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü[2]
- Bor Araştırma Enstitüsü[3]
- Nadir Toprak Araştırma Enstitüsü[4]
- Enerji Araştırma Enstitüsü[5]
- Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü[6]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye'de enerji alanında sürdürülen özelleşmiş çalışmalar kapsamında, nükleer alandaki çalışmaların temelleri 1956 yılında 6821 sayılı Kanun ile Başbakanlık' a bağlı olarak Ankara'da Atom Enerjisi Komisyonu (AEK) Genel Sekreterliğinin kurulması ile atılmıştır.
- 29 Temmuz 1957 yılında Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı kuruldu. Türkiye, 1957 yılında tüzüğünü (IAEA Statute) onaylamak suretiyle UAEA'ya üye olan ilk grup ülke arasında yer almıştır.[7]
- Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi 06/01/1962 tarihinde saat 19:14'te TR-1 araştırma reaktörü "kritik olmuş", 27/05/1962 tarihinde Cumhurbaşkanının katılımı ile resmi açılışı yapılarak Merkezin kuruluşu tamamlanmıştır.
- Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi 1967 yılında kuruldu.
- 1982 yılında 2690 sayılı Yasa ile Başbakan'a bağlı olarak Atom Enerjisi Komisyonu, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu adı ile yeniden yapılanmıştır.
- Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK), Türkiye'de nükleer enerji sektöründeki faaliyetler ile radyasyonla ilgili tesis ve faaliyetleri düzenlemek ve denetlemekle görevli kurum. 9 Temmuz 2018 tarihinde 702 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuştur.
- Küresel gelişmeler ışığında ve ulusal enerji politikamız doğrultusunda, 28/03/2020 tarihli ve 57 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bünyesinde çalışmalarına devam eden Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü ve Nadir Toprak Elementler Araştırma Enstitüsü Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) çatısı altında bir araya getirilmiştir.[8]
İş birliği yapılan kuruluşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]SESAME
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'nin de Kurucu Üyesi olduğu ve Kurumca temsil edildiği SESAME ile ilişkili Ülkemiz araştırmacılarının yürüttükleri faaliyetlere 2014 yılından bu yana destek verilmektedir.[9]
UAEA
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye, 1957 yılında tüzüğünü (IAEA Statute) onaylamak suretiyle Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEA) üye olan ilk grup ülke arasında yer almıştır.[10]
CERN
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'deki araştırmacıların CERN'deki araştırmalara katılımlarının sağlanmasına yönelik olarak Kurumumuzca desteklenecek projelerin teklif aşamasından sonlandırılmasına kadar olan döneme ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanan "Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu CERN Projelerini Destekleme Yönergesi" revize edilerek 12 Kasım 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.[11]
OECD
[değiştir | kaynağı değiştir]TENMAK Başkan Yardımcısı OECD Nükleer Enerji Ajansı Yönetim Komitesi üyesidir. Yönetim Komitesi yılda 2 kez toplanmakta ve NEA Statüsünde tanımlanan görevleri yerine getirmektedir. ETKB ve TENMAK yetkilileri NEA Teknik Komitelerinde görev almaktadır.[12]
Başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| № | Başkan | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Abdulkadir Balıkçı | 29 Ocak 2021 | 28 Haziran 2024 |
| 2 | Abdullah Buğrahan Karaveli | 28 Haziran 2024 | Görevde |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mart 2020.
- ^ "Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN)". TENMAK. 8 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ "Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN)". TENMAK. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ "Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü (NATEN)". TENMAK. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ "Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü". TENMAK. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Hakkımızda". 3 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021.
- ^ "İş birliği Yapılan Kuruluşlar". TENMAK. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ "TENMAK 2022-2026 Stratejik Planı". TENMAK. 29 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ "SESAME". 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "UAEA". 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "CERN". 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ "OECD/NEA". 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.