Tumat
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Tumat – Yakutça: Туматтар)Tıva ulusta boy adı. Geçmişte yaşamış oymak.
Dili
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski Türk dil.
Yurdu
[değiştir | kaynağı değiştir]- XIII.asırda - Doğu Sayan dağlarının doğu yönünde yurt tutmuştur.
- Tıvalar Ejen Han'ın idaresinde iken Beezi kojunu (Kemçik bölgesinin Beezi ili) Tumat bölgesi olarak bilinir.
Tarihi yazılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Tumatlar hakkında «Moğolların Gizli Tarihi»nde, bunun gibi Reşidüddin'in «Camiüd Tevarih»te yazılmıştır. Geçmişte Tumatlar Moğolların mükemmel savaşçıları olmuşlardır.
Tumat oymağı hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu oymağın yurdu Barguçin-Tokum yanındadır. Bargut aymağı ile onların kökü aynı olduğundan Tumatlar onlar ile akrabadır. Tumatlar Kırgızlar yanında yaşayan ulus, onlar çok iyi savaşçı oymaktır. Onları Tayntula-Sokar diye kişi başlarında bulunur. Taytula-Sokar Cengiz Han'a katılmak için söz vermiştir. Cengiz Han, Çin'i almak için gittiğinde ancak 6-7 yıl durmuştur. Moğollar büyük savaşlarda Tumat oymağını çağırmışlardır. Savaşta Boragul noyan ölmüştür.
Kırgız oymağı
[değiştir | kaynağı değiştir]12 yıl geçince,[1] Bars yılında Bargutçin-Tokum ile Bayluk'ta yaşayan oymakların arazisini almak için Moğollar, Kırgızlardan asker desteği istemişlerdir. Kırgızlar ise asker vermezler. Kırgızlarda Kurlun diye kişi başkandır. Cengiz Han onlara Joci adlı oğlunu göndermiştir. Moğollardan Noka[2] diye kişi asker toplayıp gider. Kırgız yurduna girer.
Moğolların Gizli Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Burada Tumat oymağı hakkında 4 paragraf bulunur. §8 ile §9 çok geçmese de orada Tumat oymağından bahsetmesi de önemlidir. Sadece Tumat oymağını anlatan; §240, §241 sayfalarında doluca anlatılır.
§ 8. Horilartay-Mergen Tumat aymağının noyanıdır. Alan-Goa Hori-Tumatların yurdunda Arih-Usun denilen yerde doğmuştur.
§ 9. Hori-Tumatlarının yurdunda Burhan-Haldun dağına kadar göçmüşlerdir. Burhan-Haldun dağının sahipleri ise Uranhay aymaktan - Burhan Bosgahsan ile Sençi Bayan diye ulus durmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- АН СССР Институт Востоковедения. Рашид-ад-Дин Сборник летописей. Т I. Книга первая. (перевод с персидского Л. А. Хетагурова). Издательство: АН СССР, Ленинград – Москва, 1952. Ол номда бижээн чүүл бо сайтыда: Племя тумат. 19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Племя хушин. 28 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Б. И. Панкратов. Образцы переводов из «Юань-чао би-ши» (подготовка к печати и предисловие Ю. Л. Кроля). Стр. 111// РАН ИВ. Mongolica: К 750-летию «Сокровенного сказания». – М.: Наука. Издательская фирма «Восточная литература», 1993. – 343 с. ISBN 5-02-017395-9
- Сокровенное сказание. (Монгольский обыденный изборник). Перевод С.А.Козина 19 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.