Zelimhan Guşmazukayev
Zelimkhan Haraçoyn | |
|---|---|
| Зелимхан Гушмазукаев | |
 | |
| Doğum | Zelimkhan Gushmazukaev Ocak 1872 Kharachoy, Terek Oblastı, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Eylül 1913 Şali, Çeçenistan, Terek Oblastı, Rus İmparatorluğu |
| Hareket | Abrek |
Zelimhan "Haraçoyn" Guşmazukayev (Çeçence: Харачойн Зеламха; Rusça: Зелимха́н Гушмазука́ев Харачо́евский; Ocak 1872 - 26 Eylül 1913) — Çeçen abrek ve sosyal kabadayı. Çeçenlerin ulusal kahramanlarındandır.[1]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Terek bölgesinin (şimdiki Çeçen Cumhuriyeti’nin Vedeno bölgesi) Grozni ilçesine bağlı Kharachoy köyünde doğdu.[2][3]
Zelimhan hapis cezasına çarptırılmasının ardından abrek oldu:[4]
24 Mayıs 1901'de kan davası nedeniyle 3,5 yıl hapis cezasına çarptırıldı ve Iletsk savunmasına sürgüne gönderildi. 1901 yazında mahkeme kararının incelenmesi için Grozni'ye döndü ve ardından Grozni hapishanesine gönderildi. Zelimhan hapishanede Sulumbek Sagopşinski ile tanıştı. Arşiv belgeleri Zelimhan ve Sulumbek'in birlikte hapishaneden kaçtığını gösteriyor. Daha sonra arkadaş oldular ve birlikte baskınlara katıldılar.[5]
Sonraki hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus Devrimi sırasında Zelimhan diğer abreklerle beraber Çarlık karşıtı grubun yanında yer aldı.[6] Devrimin başarısız olmasının ardından Zelimhan Rus yönetimi için bir problem olmaya başladı ve yerel halk tarafından desteklendi.[6] Nisan 1906'da Zelimhan, Grozni valisi Yarbay Dobrovolski'yi öldürdü. Ocak 1910'da Grozni tren istasyonuna baskın düzenledi ve bilet gişesinden 18 bin ruble aldı. Rus yönetimine karşı bir zafer sembolü oldu ve sanka soygunlarıyla ün kazandı, 27 Mart 1910'da[7] gündüz vakti Kızlyar hazinesini soydu br parayı fakir fukaraya dağıttı.[8] Daha sonra Müslüman halklar için mücadele eden bir adalet savaşçısı olarak görüldü ve İmam Şamil ile kıyaslandı.[7] Eylül 1913'te Zelimhan, Şali köyü yakınlarında çarlık güçlerine karşı bir çatışmada öldürüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Зелимхан Харачоевский - чеченский абрек герой и революционер". ИА Чеченинфо (Rusça). 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023.
- ^ "Зелимхан Харачоевский - чеченский абрек герой и революционер". 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ Urushadze, Amiran. The Caucasus in the Late 19th – Early 20th Centuries: Problems of Governance and Modernization on the Southern Outskirts of the Russian Empire. Quaestio Rossica.
- ^ Jeronim Perovic, Imperial Projections and Caucasian Realities. Banditry and the Zelimkhan Phenomenon in Late Imperial Russia, in Jahrbücher für Geschichte Osteuropas 62(1):30-60.
- ^ Гойгов А. Г. Через сумерки прошлого к светлому настоящему
- ^ a b Amiran Urushadze (2015). "The Caucasus in the Late 19th – Early 20th Centuries: Problems of Governance and Modernization on the Southern Outskirts of the Russian Empire". Quaestio Rossica (2): 145. doi:10.15826/qr.2015.2.101. hdl:10995/31976.
Лидер одной из таких групп, легендарный Зелимхан Гушмазукаев пользовался поддержкой среди местного населения и представлял большую угрозу для официальных властей. Использование против недовольных исклю...
- ^ a b Amiran Urushadze (2015). "The Caucasus in the Late 19th – Early 20th Centuries: Problems of Governance and Modernization on the Southern Outskirts of the Russian Empire". Quaestio Rossica (2): 152. doi:10.15826/qr.2015.2.101. hdl:10995/31976.
Символом бессилия российской администрации стали смелые действия отрядов, возглавляемых Зелимханом Гушмазукаевым. Самой отчаянной акцией абреков Зелимхана стало ограбление Кизлярского казначейства 27 марта 1910 г., совершенное открыто, при свете дня. Секрет неуловимости Зелимхана был в его народной популярности. Для многих жителей Терской области он был далеко не просто удачливым бандитом, но борцом за справедливость. Иногда его имя связывалось с идеей продолжения борьбы, к которой мусульман Кавказа призывал и которую долгие годы возглавлял имам Шамиль. Российская агентура даже имела сведения, согласно которым Зелимхан в 1909 г. на съезде старейшин селений Терской и Дагестанской областей был провозглашен святым и великим имамом...
- ^ Lemka T. Agieva (2020). "Абречество как одна из форм социального протеста". Nasledie Vekov. 1 (21): 94. doi:10.36343/SB.2020.21.1.008. 7 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Ekim 2023.
Зелимхан со своими сподвижниками ограбил Кизлярский банк и деньги (золото) раздал бедным людям. Доказательством тому является «Прошение», которое абрек направил 15 января 1909 г. на имя председателя III Государственной Думы октябриста Н. А. Хомякова: «Хозяйства, как сосланных, так и заключенных, совершенно разорились, жены, и дети их живут подаянием добрых людей, да тем, что я иногда уделю им из своего добра после удачного набега» [7, с. 138].
Ek okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Муса Гешаев. Знаменитые чеченцы. — Гр.: Седа, 1999. — Т. 1. — С. 204-233. — 644 с. — 2000 экз.
- Магомед Мамакаев. Зелимхан. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1981. — 232 с. — 15 000 экз.
- Муса Бакаров. Обарг Зеламхех дагалецамаш (чечен. Воспоминания об абреке Зелимхане). — Грозный. «Книга», 1990 г. —160 с. — 15 000 экз.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Commons'ta dosyalar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
- Антон Уткин Тропа войны. Чеченская история повторяется, но никого ничему не учит
- В черепе было шесть сквозных ран, Журнал «Коммерсантъ Власть» № 35(689) от 04.09.2006
