Çoban boşluğu
Çoban boşluğu veya Büyük Boşluk[1] keşfedilen iki büyük boşluktan biri. 1981 yılında keşfedilmiştir. Boşluğun merkezi bizden yaklaşık 700 milyon ışık yılı uzaklıktadır (kırmızıya kayma 0,052) ve yaklaşık çapı 300 milyon ışık yılıdır.
Sağdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 17 kadirden daha parlak tüm gökadalar işaretlenerek elde edilmiştir. Boşlukla aramızda ön planda birçok gökada yer almasına rağmen, boşluğun kendisi çok az gökada içerir. Harita, boşluğun güneydoğudaki Çoban Süperkümeleri dahil, güney ve batıdan birkaç büyük süperkümeyle nasıl sınırdaş olduğunu göstermektedir.
Evren içerisinde Çoban boşluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Solda - Evrenin, Çoban Boşluğu'nu gösteren dilimi. Bu harita, Çoban Boşluğu yönündeki 3500 gökadanın işaretlenmesi ile oluşturulmuştur. Bizim gökadamız en diptedir ve haritanın tepesi bir milyar ışık yılı uzaklıktadır. 500 milyon ışık yılının ötesinde bilgimiz çok yetersizdir, bu yüzden de boşluk çok belirgin değildir. Ancak konumu işaretlenmiştir. Boşluk bölgesi içerisinde gösterilmiş gökadaların büyük çoğunluğu, boşluğun altında veya üstünde yer alan gökadalardır.
Teoriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoban boşluğu birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur. Boşluk; Robert Kirshner, Augustus Oemler Jr, Paul Schechter ve Stephan Shectman tarafından, 1981 yılında keşfedilmiştir.[2] Ekip, gökyüzünün bu bölgesindeki üç küçük alanda gökadaları incelemiş ve hiçbir gökadanın bulunmadığı büyük bir boşluk olduğunu fark etmişlerdi. Hemen arkasından tüm bölgeyi incelediler ve 1983 yılında boşluğun varlığını doğruladılar.[3] Ekip 1987 yılında yayımlanan bildirisinde,[4] boşluğun bir haritasını sundu.[5]
Diğer gök bilimciler de bu boşluğu incelemeye başladılar ve kısa sürede boşluk içerisinde bazı gökadaları keşfettiler. J.Moody, R.Kirshner, G.McAlpine ve S.Gregory, 1987 yılındaki bir bildirilerinde[6] boşlukta keşfedilen 8 gökadanın listesini yayımladılar.[7] Kısa bir zaman içinde Çoban Boşluğu'nda gökada bulmak, bazı gök bilimciler arasında popüler bir spor haline geldi. M.Strauss ve J.Huchra, 3 gökada daha keşfettiklerini 1988 yılında,[8] G.Aldering, G.Bothun, R.Kirshner ve R.Marzke de 15 gökada keşfettiklerini 1989 yılında duyurdular.[9]
1993 yılı itibarıyla, Çoban Boşluğu'nda varlığı bilinen 27 gökada vardı. S.Cruzen, D.Weistrop ve C.Hoopes, bir bildirilerinde,[10] bu 27 gökadanın listesini yayımladılar.[11] Yeni gökadaların keşfi devam etti, 1997 yılı itibarıyla 60 Çoban Boşluğu gökadasının varlığı biliniyordu. Bu rakam hala çok düşüktür. Evrenin bu büyüklükteki normal bir bölgesi, genellikle binlerce parlak gökada içerir. Keşfedilen gökadaların büyük çoğunluğu, boşluğun kenarlarına yakın yerlerde bulunmaktadır.
Kurgulama
[değiştir | kaynağı değiştir]- Charles Stross, Accelerando dizi romanında çoban boşluğundan bahsediliyor.
- Martin Amis romanı Night Train'de çoban boşluğundan bahsediliyor.
- Robert L. Forward'ın romanı Time Master'da çoban boşluğundan bahsediliyor.
- Alastair Reynolds romanı House of Suns'da çoban boşluğundan bahsediliyor.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Science News Galaxy map reveals the limits of cosmic structure 15 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi Ron Cowen 12 Ağustos, 2000
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1981ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1983IAUS". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsbit.harvard.edu bibcode=1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsbit.harvard.edu 1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1988AJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1989BAAS". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1997AJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
- ^ "adsbit.harvard.edu bibcode=1997AJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kirshner, R. P., Oemler, A., Schechter, P. L. & Shectman, S. A. A million cubic megaparsec void in Boötes. Astrophysics Journal 248, L57-L60 (1981)
- Atlas of the Universe29 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Çeviri: Murat Tunçay, Tahir Şişman