É (tapınak)

É (Çivi yazısı: 𒂍)

Dindarlar ve çıplak bir rahip tarafından oturmuş bir tanrıya ve bir tapınağa sunulan içkiyi gösteren duvar plakası. Ur, MÖ 2500.^[1]

"Tapınak" kelimesinin çivi yazısındaki evrimi (Sümerce: "É"), Ur bulunan MÖ 2500 yılına ait kabartmadan MÖ 600 dolaylarında Asur çivi yazısına geçen süreç.^[2]

É işaretinin Yeni-Asur biçimi

É (Çivi yazısı: 𒂍), ev ya da tapınak için kullanılan Sümerce bir sözcük ya da semboldür. Sümer terimi É.GAL ("saray", tam anlamıyla "büyük ev") bir kentin ana binasını belirtir. É.LUGAL ("kralın evi") eş anlamlısı olarak kullanılmıştır. Lagaş metinlerinde, É.GAL, ensi'nin şehri yönetme merkezi ve şehir arşivlerinin merkezidir.^[3] Sümerce É.GAL "saray", İbranicedeki היכל heikhal^[4] ya da Arapçadaki هيكل haykal sözcüklerinde olduğu gibi "saray, tapınak" kelimeleri için Sami kelimelerin olası etimolojisidir.

Ziggurat adlarında É'den sonra sıkça geçen TEMEN (𒋼) terimi "temel direkleri" olarak çevrilir ve görünüşe göre bir evin inşaat sürecindeki ilk adımı belirtir. Örneğin, E-ninnu'nun inşa hikâyesinin 551-561. dizelerini karşılaştırırsak:

Çizgileri en mükemmel şekilde uzattı; kutsal uzgada bir sığınak (?) kurdu. Evde, Enki temel direklerini sokarken Eridu'nun kızı Nanşe, kehanet mesajlarıyla ilgileniyordu. Lagaş'ın annesi, kutsal Gatumdug, ağlamaların ortasında tuğlalarını doğurdu (?) ve Bau, leydi, An'ın ilk kızı, üzerlerine yağ ve sedir özü serpiştirdi. En ve Lagar rahipleri, bakımını yapmak için evle özel olarak ilgilendi. Anuna tanrıları orada hayranlıkla ayakta dikildi.

Temen, zaman zaman Yunancadaki temenos "kutsal bölgesi" ile karşılaştırıldı.

Bazı önemli tapınaklar

E-ab-lu-a - 𒂍𒀖𒇻𒀀, Urum'daki Suen tapınağı
E-ab-šag-a-la - 𒂍𒀊𒊮𒀀𒇲, Gu-aba'daki Ninmarki tapınağı
E-abzu - 𒂍𒍪𒀊, "abzu'nun tapınağı" (ayrıca E-engura "Yeraltı sularının evi") Eridu'daki Enki tapınağı.
E-ad-da - 𒂍𒀜𒁕, Enlil tapınağı
E-akkil - 𒂍𒃰𒋺𒋛, (Ağıt evi) Akkil'deki Ninshubur tapınağı
E-am-kur-kurra - 𒂍𒆳, "toprakların efendisinin tapınağı" Asur'daki Bel tapınağı
E-^dama-geštin "şarabın annesi"
E-ama-lamma
E-^da-mal, Babil'deki tapınak
E-amaš-azag, Dur-ilu'deki "parlak kıvrımın tapınağı"
E-ana (Gök evi) Uruk'taki İnanna tapınağı
E-an-da-di-a, Akad İmparatorluğu'nda bir ziggurat
E-an-ki, "gök ve yeryüzü tapınağı"
E-a-nun, Lugal-girra'nın tapınağı
E-an-za-kar "sütun tapınağı"
E-a-ra-li "yeraltı tapınağı"
E-a-ra-zu-giš-tug "duaları duyma tapınağı"
E-^das-^dmaḫ "yüce tanrının tapınağı"
E-^das-ra-tum "tanrıça Aşratum tapınağı"
E-babbar (Parıltı evi) Larsa'daki Utu tapınağı
E-bara-igi-e-di "harikalar tapınağı", Akad İmparatorluğu'nda Balıkçı Dumuzid tapınağı
E-bagara
E-^dbau, Lagaş'taki Tanrıça Bau tapınağı

Kaynakça

^ "For a better image". 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
^ Budge, E. A. Wallis (Ernst Alfred Wallis) (1922). A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities. British Museum. s. 22.
^ Aage Westenholz, Old Sumerian and old Akkadian texts in Philadelphia, Volume 3 of Carsten Niebuhr Institute Publications, Volume 1 of Bibliotheca Mesopotamica, Museum Tusculanum Press, 1987, 978-87-7289-008-1,p. 96 12 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ The New Brown-Driver-Briggs-Gesenius Hebrew-English Lexicon by Francis Brown et al. (0-913573-20-5), s. 228

[1] "For a better image". 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.

[2] Budge, E. A. Wallis (Ernst Alfred Wallis) (1922). A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities. British Museum. s. 22.

[3] Aage Westenholz, Old Sumerian and old Akkadian texts in Philadelphia, Volume 3 of Carsten Niebuhr Institute Publications, Volume 1 of Bibliotheca Mesopotamica, Museum Tusculanum Press, 1987, 978-87-7289-008-1,p. 96 12 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[4] The New Brown-Driver-Briggs-Gesenius Hebrew-English Lexicon by Francis Brown et al. (0-913573-20-5), s. 228

[1]

[2]

[3]

[4]