Üst üste yerleştirilmiş taretler
Üst üste yerleştirilmiş taretler, iki (veya daha fazla) taretin bir sıra halinde, biri diğerinin arkasında, ancak ikinci taretin yukarısında yer alan askeri inşa tekniğidir. Bu konfigürasyonda bir gemi, hem ileri hem de arka kulelerin, aynı dikey düzlemde olsa bile kendi daire diliminde herhangi bir hedefe ateş edebilir.
Geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaş gemilerinin tarihinde teknik gelişme açısından dretnot öncesi ile dretnotlar arasında ayrım vardır. Teknik evrim çağı kabaca 1900'den 1945'e kadar dönemde gerçekleşti. Teknik evrimin nedeni, mümkün olan en küçük alanda olabildiğince çok büyük top ateş gücünü sıkıştırma ihtiyacıydı. İlk tasarımlarda, büyük kalibreli taretlerin tümü, aynı düzlem bulunuyordu. Bu tür konfigürasyonda en öndeki veya en arkadaki taret, düşük açılarda ateş edebiliyordu.
Üst üste yerleştirilmiş taretlerden duyulan ilk endişelerden biri, yüksek kuleden gelen basınç ve şokun, üstten ateş ederken alttaki tarete zarar vermesiydi. 1908'de, USS Florida (BM-9) monitörünü test ortamı olarak kullanan Amerika Birleşik Devletleri Donanması yapmış olduğu test ile, üst üste yerleştirilmiş taretlerin güvenli olduğunu kanıtladı. (Aynı kalibre olmasa da) üst üste yerleştirilmiş taretlere sahip ilk gemi, Henri IV zırhlısıydı.[1]
Üst üste yerleştirilmiş taretler sadece iki taretle sınırlı değildir. Örneğin, İkinci Dünya Savaşı sırasında inşa edilen Atlanta sınıfına ait hafif kruvazörler 3 tarete sahipti.
Avantajlar ve dezavantajlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Üst üste yerleştirilmiş taretlerin üst üste yerleştirilmemiş taretlere göre avantajları arasında, en önde ve en arkadaki taret bölgesi dışında gemide güverte alanı genişler. Geminin tasarımına ve silahlarına bağlı olarak, geminin itme gücü ile ilgili sorunların önlenmesine de yardımcı olur.
Ancak bu avantajlar, taretlerin daha yüksek yerleştirilmesinin bir sonucu olarak kütle merkezini yükseltmek ve dolayısıyla metasentrik yüksekliği azaltmak anlamına gelir. Stabilitedeki bu düşüş, kütle merkezini düşük tutmak için başka bir yerde tavizler ile düzeltilmezse sorunlara neden olabilir.
Bu nedenle, üst üste yerleştirilmiş taret modeli yaygın olmakla birlikte başka birçok gemide kullanılmamıştır. Üst üste yerleştirilmemiş gemi tasarımların örnekleri arasında, Rus İmparatorluk Donanması için inşa edilen Gangut, Imperatritsa Mariya ve Imperator Nikolai sınıfları ile Zumwalt sınıfı muhripler gibi modern gemiler bulunur. Ek olarak, New York sınıfı zırhlılar gibi birçok gemi, üst üste yerleştirilmiş ve yerleştirilmemiş taretler aynı kombinasyonda kullandı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Roger Chesneau, Eugène Kolesnik (ed.): Conway's All the World's Fighting Ships, 1860-1905, Conway Maritime Press, London, 1979, 0-85177-133-5, p.295