İd Tech 1

id Tech 1
Tür	Oyun Motoru
Yapımcı	id Software
Platformlar	MS-DOS, Linux, Windows
İlk yayın	id Tech 1 10 Aralık 1993
Son yayın	id Tech 8 15 Mayıs 2025

id Tech 1, orijinal adıyla Doom Engine, Amerikalı video oyunu geliştiricisi id Software tarafından geliştirilmiş bir oyun motorudur. 1993 yılında çıkan efsanevi DOOM oyunu için özel olarak tasarlanmış ve erken dönem bir 3D oyun motoru olarak, FPS (First-Person Shooter) türünün evriminde kritik bir rol oynamıştır.

Tarihçe ve Kullanımı

id Tech 1, ilk olarak 1992 yılında yayınlanan Wolfenstein 3D için geliştirilen motorun doğrudan bir devamı değil, onun teknik sınırlarını aşmak amacıyla sıfırdan geliştirilmiş bir motordu. John Carmack tarafından yazılan bu motor, gerçek zamanlı olarak "2.5D" ortamlar oluşturarak oyuncuya üç boyut hissi veren ama aslında teknik olarak iki boyutlu olan bir dünyada gezinmeyi sağlıyordu.

Motor, ilk olarak DOOM (1993) ile tanıtıldı ve daha sonra DOOM II: Hell on Earth (1994), Heretic (1994), Hexen: Beyond Heretic (1995), Strife (1996) gibi birçok oyun tarafından kullanıldı.

Teknik Özellikler

• 2.5D Grafik Yapısı: Gerçek 3D modelleme yerine "Binary Space Partitioning" (BSP) kullanarak ortamları düzlemler halinde işler. Bu, motorun modern 3D motorlara kıyasla bazı sınırlamaları olmasına neden olur. Örneğin, iki katmanlı oda (room over room) mimarisi desteklenmez.
• Ray Casting yerine BSP Rendering: Performansı artırmak için önceden hesaplanan BSP ağacı ile daha hızlı render yapılmasını sağlar.
• Sector & LineDef Sistemi: Harita verileri, "vertex", "linedef", "sidedef", "sector" ve "thing" gibi veri yapıları ile tanımlanır.
• Texture Mapping: Duvarda ve zeminde dokular kullanılabilir, ancak eğimli yüzeyler veya eğri duvarlar desteklenmez.
• Mod Desteği: WAD (Where’s All the Data?) dosya sistemi ile kullanıcı modifikasyonlarına son derece açık bir yapı sunar. Bu, "modding" kültürünün gelişmesinde öncü olmuştur.

Lisans ve Açık Kaynak Durumu

id Tech 1'in kaynak kodu, 1997 yılında id Software tarafından halka açıklandı. 1999 yılında ise GNU General Public License (GPL) altında açık kaynak olarak yeniden yayınlandı. Bu, motorun çeşitli platformlara port edilmesine ve ZDoom, GZDoom, Chocolate Doom gibi birçok modern varyantın ortaya çıkmasına olanak sağladı.

Etkisi ve Mirası

id Tech 1, oyun tarihindeki en etkili motorlardan biridir. Sunduğu esneklik, performans ve modlama kapasitesi sayesinde hem teknik hem kültürel anlamda büyük bir etki bırakmıştır. DOOM’un WAD dosyaları üzerinden modlanabilir olması, bağımsız geliştiricilere erken dönem "level design" ve oyun içeriği üretimi konusunda ilham vermiştir.

Ayrıca, bu motor sayesinde FPS türü, hem teknik olarak hem de oyun tasarımı açısından büyük bir ivme kazanmıştır. Modern oyun motorlarının temelinde yatan birçok teknik ve tasarım prensibi, id Tech 1 ile başlayan bu dönemde şekillenmiştir.

İlgili Oyunlar (Örnekler)

Oyun Adı	Yayın Yılı	Geliştirici
DOOM	1993	id Software
DOOM II: Hell on Earth	1994	id Software
Heretic	1994	Raven Software
Hexen: Beyond Heretic	1995	Raven Software
Strife: Quest for the Sigil	1996	Rogue Entertainment