İdeal tip
İdeal tip, sosyolog Max Weber (1864–1920)[1] ile ilişkilendirilen tipolojik bir terimdir. Weber'e göre, sosyal bilimin yürütülmesi soyut, varsayımsal kavramların inşasına bağlıdır. "İdeal tip" bu nedenle sosyal teori ve araştırmada öznel bir unsurdur ve sosyolojiyi doğa bilimlerinden ayıran öznel unsurlardan biridir.
Anlamı
[değiştir | kaynağı değiştir]İdeal tip, verili fenomenlerin özelliklerinden meydana gelir, ancak bir durumun tüm özelliklerini karşılaması amaçlanmamıştır. Mükemmel şeylere, ahlaki ideallere ya da istatistiksel ortalamalara atıfta bulunmayı değil, daha ziyade belirli fenomenin ortak olan belirli unsurlarını vurgulamayı amaçlar. Max Weber, "ideal" kelimesini kullanırken mükemmelliğe değil, fikirler dünyasına atıfta bulunur. Bu "ideal tipler", toplumsal gerçekliğin görünen kaosunu düzene sokmaya yardımcı olan fikir yapılarıdır.
Weber şöyle demiştir: "Bir ideal tip, bir veya daha fazla bakış açısının tek taraflı vurgulanması ve çok sayıda dağınık, ayrık, az ya da çok mevcut ve bazen olmayan somut bireysel fenomenlerin senteziyle oluşturulur. tek yanlı olarak vurgulanan bakış açılarını birleşik bir analitik yapıya dönüştürmek için..."[2] Sosyal veya ekonomik fenomenleri analiz etmek için genel soyut bir fikre ve belirli avantajlara sahip olmak, hem kapitalizm gibi genel, tarih üstü bir fenomeni hem de Weber'in Protestan Ahlakı analizindeki gibi tarihsel olarak benzersiz olayları incelemek için kullanılabilir.
Belirli bir fenomeni anlamaya çalışmak için, katılımcılarının eylemlerini yalnızca açıklamakla kalmamalı, aynı zamanda onları "yorumlamalı". Ancak davranışı daha önceki bir "ideal tip"e göre sınıflandırmaya çalışması gereken araştırmacı için yorumlama bir sorun teşkil eder. Weber'e göre dört "İdeal Tip" davranış kategorisini vardır bunlar şöyle sıralanır; amaç-rasyonellik, değer-rasyonellik, duygusal-rasyonalite ve geleneksel.
"İdeal tip"in kurgusal doğasının farkında olan Weber, bu nedenle, onun geçerliliğini hiçbir zaman toplumsal gerçekliğin yeniden üretimi veya onunla örtüşmesi olduğunu iddia etmeye çalışmadığını belirtir. Onun geçerliliği, yalnızca, pozitivizmin savunucuları tarafından fazlasıyla uygun bir şekilde göz ardı edilen yeterlilik açısından tespit edilebilir. Ancak bu, sınırlı da olsa tarafsızlığın, çoğu zaman paylaşımcılar tarafından bir çözüm olarak önerilen "çeşitli değerlendirmeleri birbiriyle tartarak ve aralarında bir uzlaşmaya varılarak" elde edilebileceği anlamına gelmez[Weber 1904/1949, p. 58[3]].
Kritisizm
[değiştir | kaynağı değiştir]İdeal tip eleştirmenleri, normal tip teorisinin savunucularını içerir. Bazı sosyologlar, ideal tipin aşırı olgulara odaklanma ve aralarındaki bağlantıları gözden kaçırma eğiliminde olduğunu ve türlerin ve öğelerinin toplam bir sosyal sistem teorisine nasıl uyduğunu göstermenin zor olduğunu savunurlar.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Antipozitivizm
- Morfolojik analiz
- hipostatizasyon (Şeyleştirme safsatası)
- Sosyal eylem
- Weber’e Göre Otorite ve Meşruiyet Tipleri [Karizmatik Otorite, Geleneksel Otorite, Yasal- Rasyonel (Ussal) Otorite][4]
- Verstehen (Anlamak, kavramak)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Edward A. Shils & Henry A. Finch (eds.), Max Weber on the methodology of the social sciences. Glencoe, Ill.: The Free Press, 1949, p. 93.
- ^ Shils, Edward A. and Finch, Henry A. (trans. and ed.), The methodology of the social sciences (1903–17) 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York: Free Press, 1997, p. 90.
- ^ "Max Weber, Stanford Encyclopedia of Philosophy". 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
