İphigeneia Tauris'te

İphigenia Tauris'te ile karıştırılmamalıdır.

Anselm Feuerbach - Iphigenia, 1871

İphigenia Tauris'de, Euripides tarafından MÖ 414-412 arasında yazılmış ve günümüze kadar ulaşan trajedi oyunlarından biridir. Yine Euripides'in İphigenia Avlis'de adlı oyunundan sonraki zamanı anlatır. Aristoteles, Poetika'sında oyuna sık sık değinir ve kardeşlerin birbirini tanıma sahnesini oldukça başarılı bulur. Oyun, Peloponez Savaşı esnasında sergilenmiştir. Oyun bir prologos, parados, 3 stasimon, 3 epeisodion ve ekodos'tan oluşur. Oyun sonunda, tanrıça Athena gelerek, kurguyu sonuca bağlar. Oyun, Tauris'teki Artemis Tapınağı önünde geçer.

Karakterler

• İphigenia — Agamemnon ile Klytaimnestra’nın kızı
• Orestes — Agamemnon ile Klytaimnestra’nın oğlu
• Pylades — Orestes’in arkadaşı
• Koro — Yunan genç tutsak kadınlar
• Thoas — Tauris kralı
• Sığırtmaç
• Haberci
• Athena

Özet

Goethe'nin Tauris'teki Iphigenia'sı 1803

İphigenia, Aulis kıyısında Truva'ya yelken açmak isteyen babası Agamemnon tarafından tanrıça Artemis'e kurban edilecekken, yine tanrıça tarafından kurtarılarak Tauris'e getirilmiştir ve kızın yerine bir ceylan göndermiştir. İphigenia o zamandan beri Tauris'te tanrıçanın rahibeliğini yapmakta ve tanrıçaya kurban edilecek insanları kurban töreni için hazırlamaktadır. Ancak rüyasında kardeşi Orestes'in öldüğünü görmüştür ve artık Tauris'ten kurtulma ümitlerini yitirmiştir. Bu esnada Orestes de annesini öldürdüğü için Erinyeler peşine düşmüştür. Onlardan kurtulmak için Atina'da bir zamanlar Ares'in davası için kurulan mahkemeye gitmiştir. Bu mahkemede oylar eşit çıkmış, mahkemeyi yöneten Athena oyunu Orestes'ten yana kullanarak onu masum bulmuştur. Ancak kararı beğenmeyen Erinyeler, Orestes'in peşini bırakmamışlardır. Bunun üzerine Orestes, Apollon'a sığınmıştır. Apollon da Tauris'e gidip gökten düşen tanrıça heykelini Atina'ya getirirse bu dertlerden kurtulacağını söylemiştir. Böylece Orestes ve yoldaşı Pylades, Tauris'e gelirler ancak sığırtmaçlar tarafından yakalanarak, tanrıçaya kurban edilmek üzere İphigenia'ya götürülürler. İphigenia yabancılara Hellas ile ilgili bir sürü soru sorar ve birini kurtarma karşılığında mektubunu götürmelerini ister. Orestes kendisini kurban edebileceğini, Pylades'i kurtarıp onun mektubu ulaştıracağını söyler ama İphigenia tedirgindir, Pylades'in mektubu denizde kaybetme olasılığından bahsetmesi üzerine, mektupta yazanları sesli dile getirir. Kendisi İphigenia'dır ve bu mektubu Orestes'e götürmelerini, Orestes'in de kendisini kurtarmasını istediğini söyler. Yabancılar duyduklarına şaşırırlar. Orestes kendi kimliğini deşifre eder ve hemen aileleri ile ilgili bildiği gizli şeyleri söylerek, kardeş olduklarına ikna eder. Ardından da buraya gelme sebebini ablasına anlatır. Böylece plan yaparlar. İphigenia, kral Thoas'a bu gençlerin annelerini öldürdüğünü ve bu yüzden deniz tuzu ile arınmadan kurban edilemeyeceklerini söyler. Ayrıca heykele dokundukları için heykelin de arınması gerekmektedir. Kral, İphigenia'ya inanır ve gitmelerine izin verir. Böylece üçü birden kaçmaya teşebbüs eder. En sonunda Athena sahneye girer ve bütün olayları çözümler. Kral Thoas böylece üçünün gitmesine izin verir.

Önemli bilgiler

• Oyun boyunca, Pelops'un soyunun detaylı bir özeti verilmiştir. Pelops'un Pisalı Oinomaos'un kızı Hippodamia ile evlendiğinden ve Oinamaos'u öldürdüğü mızrağın ucunun İphigenia'nın odasında olduğundan bahsedilir. Atreus ile Thyestes'in altın postlu kuzu yüzünden birbirine düştüğü ve bu postu İphigenia'nın işlediği anlatılır.
• 2. stasimon'da koro, yakıçapkınana döndürülen Alkyone'un ağıtlarıyla yarıştıklarını söyler.
• 3. stasimon'da koro, Apollon'un Parnassos Dağı'nda sırtı benekli kızıl yılanı öldürdüğünü ve tapınağın kutsal efendisi olduğunu anlatır. Ancak Gaia, kızı Themis'in aşağılanmasına kızdığı için insanlara düşlerinde kehanet görme yeteneği bahşeder. Apollon da babası Zeus'tan onurunu geri ister, böylece Zeus rüyaların kehanetini yasaklar.
• I. Epeisodion'un sonunda İphigenia insan kurbanını Artemis'e yakıştıramaz, Tantalos'un çocuklarının etlerini tanrılara sunduğuna da inanmadığını belirtir. İnsanlar kendi kötü huylarını tanrılara vermektedir, yoksa tanrıların kötü olduğuna inanmadığını söyler.
• Artemis Tauropolos tağınağının nasıl kurulduğu anlatılır. İphigenia bu tapınağın rahibesi olacaktır ve doğum esnasında ölen kadınların dokumaları ona adanacaktır.
• Oyunun sonunda Athena, Atina'da yapılan Orestes duruşması adına, oylar eşit çıktığında, mahkûmun masum bulunmasını salık verir.

Galeri

• 
  Iphigenia Tauris'de (1893), Valentin Serov
• 
  Iphigenia Tauris'de, Alessandro Marchesini
• 
  Iphigenia Tauris'de, Pompeii'den dekorasyon
• 
  Iphigenia Tauris'de, Pompeii'den dekorasyon
• 
  Iphigenia Tauris'de, Ecole Française
• 
  Pylades ve Orestes mahkum olarak İphigenia'nın önüne getirildiğinde, (1766), Benjamin West
• 
  Pompeia. Orestes ve Pylades
• 
  Orestes ve Iphigenia, mozaik (MüzeCapitolini)
• 
  Orestes ve Pylades Tauris'te