İplikçi Camii

İplikçi Camii

İplikçi Camii, 2006
Eski ad(lar)	Ebülfazl Abülcabbar Mescidi Ahmed Bey Camii
Genel bilgiler
Durum	Etkin
Mimari tarz	Selçuklu mimarisi
Konum	Konya, Türkiye
Koordinatlar	37°52′19″K 32°29′48″D
Tamamlanma	13. yüzyıl başı
Teknik ayrıntılar
Minare sayısı	1

İplikçi Camii (Ebülfazl Abülcabbar Mescidi), Konya'da Alaeddin Tepesi'nin Kürkçü (Şükran) mahallesinde bulunan, Anadolu Selçukluları döneminden kalma cami.

Konya’daki Selçuklu dinî mimarisine ait erken tarihli bir örnektir. 13. yüzyıl başında yapıldığı düşünülen ve pek çok onarımla günümüze gelen caminin bugünkü yapısı 1333 yılına aittir. Yıkılıp günümüze gelememiş Altunaba Medresesi'ne güney tarafından bitişikti ve yanında İplikçiler Çarşısı bulunmakta idi. 13. yüzyılın ortalarından itibaren önemli bir dinî merkez olarak hizmet verdi. 1950'lerde Konya Arkeoloji Müzesi olarak hizmet verdi; 1960'ta yeniden cami oldu.

Tarihçe

Caminin ilk yapım tarihi kesin olarak bilinmez; Tebrizli Hoca Ebülfazl Abdülcabbar tarafından yapıldığı sanılan ve Ebülfazl Abdülcabbar Mescidi olarak adlandırılan yapı, Anadolu Selçukluları döneminde Cuma namazlarının kılındığı bir mabet idi. Yanındaki Altunaba Medresesi 13. yüzyıl başında İplikçi Necibüddün Ayaz tarafından inşa edildi. Cami, gerek İplikçiler Çarşısı'nın yanında yer alması, gerekse İplikçi Necibüddün Ayaz'ın yaptırdığı medreseye bitişik olması nedeniyele önce "İplikçiler", sonra "İplikçi" olarak anılmaya başladı. Kimi kaynaklarda medresenin inşa tarihi olan 1201'den önce yapıldığı düşüncesi paylaşılmış; kimilerinde ise yapıda kullanılan çini mozaik tekniği o tarihte bilinmediğinden medreseden sonra yapılmış olması gerektiği iddia edilmiştir.

Cami Karamanoğulları döneminde 1333'te genişletilip yenilendi. Bugünkü günümüze gelen yapı, 1333 yılına aittir. 1431'de tamamen harap durumda bulunan yapı Turgutoğlu Ahmet Bey tarafında yeniden yaptırıldı; bu yüzden Ahmed Bey Camii olarak anılır oldu. Bir yangınla tekrar harap olan yapı 1584'ten önce tamir ettirildi.1671'de yeniden onarıldı; bir asır içinde tekrar hayli harap hale geldi. 19. yüzyılın sonlarına doğru cami bitişiğindeki medrese yıkıldı.

İlk yapıldığında caminin minaresi yoktu. Sonradan sol köşesine eklenen kısa ve kalın güdük minarenin Karamanoğulları veya erken Osmanlı döneminde inşa edildiği düşünülür. Minare, 1914 yılında çatladı ve yıktırıldı. Cumhuriyet döneminde iki şerefeli minare yapıldı. Yapının kubbelerinin üstü 1940 yılında beton bir tabaka ile kaplandı.

Camii gördüğü çeşitli onarımların ardından 1945'te Müzeler Müdürlüğü tarafından restore edildi. Konya'daki Mevlana Dergâhı'ında bulunan Konya Arkeoloji Müzesi kimi kaynaklara göre 1951'de, kimi kaynaklara göre 1953 İplikçi Camii'ne taşındı. Yapı, bir süre müze olarak hizmet verdikten sonra 1960 yılı Şubat ayında tekrar cami olarak ibadete açıldı. 1976'da günümüzdeki çift şerefeli tuğla minare yapıldı. Yapı, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1988'de tescil edildi. 2008'de yeniden restore edildi.

Mimari özellikler

Doğu-batı ekseninde uzanan yaklaşık 30m × 40 m. ölçüsünde dikdörtgen yapının tüm duvarları kare biçimli Selçuklu tuğlası ile yapılmıştır.

Plan şeması 13. yüzyıl Selçuklu camilerinde görülen düzene uygundur. Mihrap duvarına dik 7 nef, birbirine kemerle bağlı örtü sisteminin altında yer alan enlemesine üç koridor halindedir. Ana girişle mihrabın birleştiği eksende üç nef boyunca üç kubbe tekrarlanır.

İç mekânda 19. yüzyılda yapılmış barok karakterli bir mihrap mevcuttur ancak altında Selçuklu üslubunda bir başka mihrabın kalıntısı vardır. 1941-1947'deki onarım sırasında bulunan söz konusu mihrap, Anadolu Selçuklu dönemine ait en eski örnek olarak tanımlanmaktadır. Mihrap nişi firuze ve mor çinilerle bezenmiştir. Caminin kıble tarafındaki avlusunda şadırvan bulunur.

Kuzeyinden geçen Mevlana Caddesi'nin yeniden düzenlenmesinde ve zamanla dolarak yükselmesi nedeniyle cami, yol seviyesinden yaklaşık bir buçuk metre çukurda kalmıştır ve bu sebeple yapıya on basamaklı bir merdivenden inerek girilmektedir.