İskender Bey Camii
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ocak 2024) |
 İskender Bey Camii'nin günümüzdeki durumu | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Kapalı |
| Mezhep | Sünni |
| Konum | Yenice-i Vardar |
| Koordinatlar | 40°47′01″K 22°24′38″D / 40.78361°K 22.41056°D |
| Tamamlanma | 1510-1511 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Tuğla, taş |
| Kubbe sayısı | 2 (yıkılmış) |
| Minare sayısı | 1 (yıkılmış) |
İskender Bey Camii (Yunanca: Τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη), Evrenosoğlu İskender Bey Camii veya Büyük Cami, Yunanistan'ın kuzeyindeki Yenice-i Vardar kasabasında bulunan tarihi bir Osmanlı camisidir. Yenice-i Vardar'ın kurucusu Gazi Evrenos'un torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından 16. yüzyılın başlarında yaptırılmıştır. Cami günümüzde oldukça harap durumdadır ve kullanıma açık değildir. Bir zamanlar Yenice-i Vardar'da bulunan yirmi camiden günümüze ulaşan üç camiden biridir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]İskender Bey Camii, 1481-1512 yılları arasında veya 16. yüzyıl başlarındaki Gazi Evrenos Bey'in torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından inşa etirildiği düşünülmektedir.[1] Bir diğer görüş ise İskender Bey'in, dedesi tarafından yaptırılan bu camiyi onarttığı şeklindedir.[2]
On yedinci yüzyılda Yenice-i Vardar'ı ziyaret eden Evliya Çelebi burayı pek çok kişi tarafından ziyaret edilen kasabanın "en gelişmiş, düzenli, döşeli, güzel" binası olarak tanımlamıştır.[3][2]
1911-1912'deki Birinci Balkan Savaşı'nda topçu ateşi nedeniyle ağır hasar almıştır. 1912 yılında Yenice-i Vardar ve Makedonya bölgesinin Yunanistan Krallığı tarafından ilhak edilmesinin ardından Yunanistan Merkez Bankası tarafından özel mülk olarak satılmış ve 1950 yılına kadar depo, ardından da pamuk fabrikası olarak kullanılmıştır.[4] 1974 ve 2000 yıllarında kültür anıtı ilan edilmiştir.[5] Yunanistan Kültür Bakanlığı'nın 2021 yılı sonlarından bu yana sürdürdüğü kamulaştırma süreci devam etmektedir.[6]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Çarşının ortasına inşa edilmiş camiyi Evliya Çelebi "kurşun kaplı kubbeli bir mescid" olarak tanımlamaktadır.[3] Bizans mimarisine özgü tuğla çatı kiremitleri, aralarında İskender Bey Camii'nin de bulunduğu Yunanistan'daki pek çok Osmanlı eserinde kullanılmıştır.[7] Cami, merkezi ibadet bölümü ve eyvanı ile şekillenen eyvanlı bir biçimde inşa edilmiştir.[8] İskender Bey Camii, Selanik'teki Alaca İmaret Camii ile birlikte Yunanistan'da bu tarzda inşa edilmiş iki camiden biridir.[8] Caminin, merkez kubbeye aynı eksen boyunca bağlanan iki büyük yarım kubbeyle örtülü, dikdörtgen planlı yan odaları bulunmaktadır. Bu özelliğiyle cami Osmanlı mimarisinde eşsiz bir özelliğe sahiptir.[8]
Camide Yunanistan'daki Osmanlı camileri arasında üç bölmeli olanla birlikte en yaygın şekilde kullanılan beş bölmeli bir revak bulunmaktadır.[9] Kubbenin özgün çapı on dört metredir.[10] Son yıllarda caminin çeşitli kullanımları nedeniyle hem iç hem de dış cephesi birçok değişikliğe uğramış, ana kubbesi yıkılmıştır.[4] Eski fotoğraflarda görülen ve 1930'lara kadar ayakta olan minaresinden günümüze yalnızca kaidesi ulaşabilmiştir. Caminin haziresi ve yakınındaki eski çeşme de günümüze ulaşamamıştır.[4]
Profesör Machiel Kiel İskender Bey Camii'ni "Osmanlı mimarisinin geniş hakimiyetinde başka hiçbir yerde bulamadığımız türden son derece özgün bir bina" olarak tanımlamaktadır.[11]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- İskender Bey Camii
-
İskender Bey Camii'ni gösteren 1916 tarihli kartpostal -
İskender Bey Camii, 1941-1944 civarında
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yunanistan'da İslam
- Yunanistan'daki eski camilerin listesi
- Yunanistan'daki Osmanlı camileri listesi
- Osmanlı Yunanistanı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ameen 2017, s. 22.
- ^ a b Skiadaresis 2012, ss. 1–2.
- ^ a b Çelebi, Evliya (1972). Travelogue (Bulgarca). Sofia, Bulgaria: OF Publishing House. s. 207.
- ^ a b c Stavridopoulos 2015, ss. 195–196.
- ^ Greek Ministry of Culture 28-7-2000
- ^ Athens Voice Team (16 Mart 2022). "Τρία σημαντικά μνημεία της Πέλλας ξαναβρίσκουν τη λάμψη τους" [Three important monuments of Pella are regaining their shine]. athensvoice.gr (Yunanca). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ Ameen 2017, ss. 209-210.
- ^ a b c Ameen 2017, s. 234.
- ^ Ameen 2017, s. 238.
- ^ Ameen 2017, s. 243.
- ^ Ameen 2017, s. 227.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ameen, Ahmed (2017). Islamic architecture in Greece: Mosques. Alexandria, Egypt: Center for Islamic Civilization studies, Bibliotheca Alexandrina.
- Skiadaresis, Georgios (2012). The Ottoman monuments of Giannitsa. Ephorate of Antiquities of Pella.
- Stavridopoulos, Ioannis (2015). Μνημεία του άλλου: η διαχείριση της οθωμανικής πολιτιστική κληρονομιάς της Μακεδονίας από το 1912 έως σήμερα [Other People's Monuments: the Management of the Ottoman Cultural Heritage of Macedonia from 1912 to the present] (Tez) (Yunanca). Ioannina: University of Ioannina.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
