İvan Kupala
İvan Kupala (Rusça: Иван-Купала; Belarusça: Купалле; Ukraynaca: Івана Купала; Lehçe Noc Kupały/Noc Iwana Kupały) Rusya, Belarus, Polonya ve Ukrayna gibi ülkelerde geleneksel olarak kutlanan gündönümü festivalidir. Miladi takvime göre 7 Temmuz'da kutlanır. Pagan köklere sahip olduğu düşünülen İvan Kupala festivali Slavların hristiyanlaşması sonrası Vaftizci Yahya ile ilişkilendirilmiştir.[1]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Kupala isminin kökeni yönünde çeşitli iddialar ortaya atılmaktadır. Kelimenin kökeni “yıkanmak” anlamına gelen kupati'den gelmesi mümkündür. Ancak bu isim de festivale daha sonradan eklenen yüzme ritüelleri ile bağlantılı gibidir. Öte yandan Hristiyan kaynakları bunun Vaftizci Yahya’dan geldiğini iddia ederler. Zira İvan Kupala, Vaftizci Yahya adının Slav versiyonudur. Festival'in Vaftizci Yahya ile ilişkilendirilmesi şüphesiz ki Hristiyanlığa geçiş sonrası olmuştur.[2]
Kutlamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüze değin ilginç bir pagan festivali olarak ulaşmayı başaran bu slav geleneksel festivalinin gelenekleri su, ateş ve bitkiler ile ilişkilidir. Genç kadınların mumlar ile süslenmiş çelenkleri nehirlere bırakmaları ve bu çelenkin sudaki gidişine göre kendi geleceklerini tahmin edebilecekleri inancı hakimdir. Bir diğer gelenek ise, Nevruz kutlamalarına benzer şekilde, yanan ateş üzerinden atlanılmasıdır.
Eski bir inanışa göre İvan Kupala Gecesinde Eğrelti otları bir kereye mahsus olmak üzere açmaktaydı. Her kim eğrelti otunun çiçeğini bulursa, bu sayede yeraltının bütün hazinelerini görebilme yetisine erişecekti. Bu nedenle birçok insan İvan Kupala gecesinde çiçek açmış eğrelti otu arayışına girdiler. Nikolay Gogol'un “İvan Kupala Arifesi Akşamı” adlı hikâyesinde genç bir adam çiçek açmış bir eğrelti otu bulur. Ancak bu ot ona şans yerine lanet getirir.
Akdes Nimet Kurat'ın aktardığına göre, yazın karşılanması için kutlanan bu festivalde bir diğer gelenek, 7 Temmuz gecesi genç bir kızın suya atılması ve boğulmasıydı. Bunu takiben daha sonraları suya kuklalar atılmaya başlandı.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Leyla Çiğdem Dalkılıç, folklor/edebiyat, cilt:21, sayı:81, 2015/1, S. 151-159
- ^ Leyla Çiğdem Dalkılıç, folklor/edebiyat, cilt:21, sayı:81, 2015/1, S. 152.
- ^ Akdes Nimet Kurat, Rusya Tarihi, 1978, TTK S. 13.