İvane Mhargrdzeli
İvane Mhargrdzeli | |
|---|---|
| Ölüm | 1227 |
| Meslek | siyasetçi |
| Akraba(lar) | Sargis Zakaryan (baba) Avag Zakaryan (oğlu) Tamta Mhargrdzeli (kızı) |
İvane I. Mhargrdzeli (Gürcüce: ივანე მხარგრძელი, Ermenice: Իվանէ Զաքարեան[1]) Gürcü kraliçe Tamara'nın sarayının mensubu ve komutandır.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Amirspasalar Sargis Zakaryan'ın oğludur. Gürcü kaynaklar ona İvane Mhargrdzeli[2] şeklinde hitap ederken Ermeni yazarlar İvane Zakaryan ismini kullanmaktadır. Dahası, Eastmond ve La Porte'a göre, Mhargrdzeli Orta Çağ kaynaklarında ve binalardaki yazıtlarda bulunurken, Zakaryan daha sonraki Ermeni tarihçiliğinde ortaya çıkıyor.[3] La Porte'a göre Zakaryan ismi Vardan Areveltsi dönemine kadar eski bir zamana dayansa da isim ne İvane ne de Zakaria yazıtlarında kullanılmaz. Binalar üzerindeki Orta Çağ yazıtlarında, aile üyelerinin kendilerine Mhargrdzeli olarak hitap ettikleri gözlemlenmektedir.[3][4]
La Porte'a göre Mhargrdzeli ailesinin kökenine ilişkin en yaygın kanı, İvane ve Tamta'nın çağdaşları on üçüncü yüzyıl tarihçileri Kirakos Gandzaketsi ve Vardan Areveltsi'nin talimatlarına dayanmaktadır. Bu bilgilere göre İvane ve Zakaria kardeşler Kürt kökenliydi.[5] Ailenin Kürt kökenli olduğu birçok bilim insanı tarafından kabul edilmiştir.[3][6][7][8] Vladimir Minorski de bu kanıya bağlı kaldı.[9] Hovsep Orbeli'ye göre de Mhargrdzeli-Zakaryan ailesi muhtemelen Kürt kökenliydi.[10]
Laşa Giorgi'nin öğretmenliğini yapan İvane daha sonra Atabeg unvanını aldı. O zamandan beri atabeg, Gürcistan kraliyet sarayında önemli bir unvan haline geldi.
Yuri Andreyeviç'in (1191) önderliğindeki ayaklanmanın bastırılmasından sonra İvane, Yuri'nin müttefiki Vardan Dadiani'nin kalelerini ele geçirdi. İvane, 1195'te Şamhor Muharebesi'ne ve 1203'te Basian Muharebesi'ne katıldı. Garni Muharebesi'nde (1225) Ermeni-Gürcü ordusunu komuta etti.
13. yüzyılda bir yazar olan Kirakos Gandzaketsi'ye göre İvane öldükten sonra "Pğindzavank'ta kendi kurduğu kilisenin girişine gömüldü".[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ESA, հ. 4, էջ. 421, 1978
- ^ Eastmond A. (2017). Tamta's World. Cambridge University Press. s. 479. ISBN 978-1-107-16756-8.
- ^ a b c La Porta S. Revue des Études Arméniennes. s. 74.
- ^ Kostanyants K. İ. (1913). Летопись на камнях. Собрание указатель армянских надписей. Bibliotheca ArmenoGeorgica. II. XXXII. Sankt-Peterburg.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Alexei Lidov, 1991, The mural paintings of Akhtala, s. 14, Nauka Publishers, Central Dept. of Oriental Literature, University of Michigan, ISBN 5-02-017569-2, ISBN 978-5-02-017569-3, It is clear from the account of these Armenian historians that Ivane's great grandfather broke away from the Kurdish tribe of Babir
- ^ Richard Barrie Dobson, 2000, Encyclopedia of the Middle Ages: A-J, p. 107, Editions du Cerf, University of Michigan, ISBN 0-227-67931-8, ISBN 978-0-227-67931-9, under the Christianized Kurdish dynasty of Zak'arids they tried to re-establish nazarar system...
- ^ Vladimir Minorsky, 1953, Studies in Caucasian History, s. 102, CUP Archive, ISBN 0-521-05735-3, ISBN 978-0-521-05735-6, According to a tradition which has every reason to be true, their ancestors were Mesopotamian Kurds of the tribe (xel) Babirakan.
- ^ William Edward David Allen, 1932, A History of the Georgian People: From the Beginning Down to the Russian Conquest in the Nineteenth Century, p. 104, Taylor & Francis, ISBN 0-7100-6959-6, ISBN 978-0-7100-6959-7, She retained and leant upon the numerous relatives of Sargis Mkhargrdzeli, an aznauri of Kurdish origin
- ^ Vladimir Minorski (1953). Studies in Caucasian History. Taylor's Foreign Press. s. 102.
- ^ Hovsep Orbeli (1911). Развалины Ани. Sankt-Peterburg: Издание журнала «Нева».
- ^ "КРАТКАЯ ИСТОРИЯ". www.vostlit.info. 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023.