İyot monoklorür
| |||
| |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
İyot monoklorür | |||
Kloroiyodan | |||
| Tanımlayıcılar | |||
3D model (JSmol)
|
|||
| ChemSpider | |||
| ECHA InfoCard | 100.029.306 | ||
| EC Numarası |
| ||
| MeSH | Iodine-monochloride | ||
| UN numarası | 1792 | ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|||
| |||
| |||
| Özellikler | |||
| Molekül formülü | ICl | ||
| Molekül kütlesi | 162.35 g/mol | ||
| Görünüm | kırmızımsı kahverengi | ||
| Yoğunluk | 3.10 g/cm3 | ||
| Erime noktası | 27.2 (α-form) 13.9 °C (β-form) | ||
| Kaynama noktası | 97.4 | ||
| Çözünürlük (su içinde) | Hidrolize olur | ||
| Çözünürlük | CS2 asetik asit piridin alkol, eter, HCl'de çözünür | ||
| Tehlikeler | |||
| İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH): | |||
| Ana tehlikeler | tahriş edici | ||
| Güvenlik bilgi formu (SDS) | External MSDS | ||
| Benzeyen bileşikler | |||
Benzeyen
|
Klor monoflorür Brom monoklorür İyot monobromür | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |||
| Bilgi kutusu kaynakları | |||
İyot monoklorür ICl formülü ile gösterilen bir interhalojen bileşiktir. Oda sıcaklığına yakın eriyen kırmızı-kahverengi renge sahip bir kimyasal bileşiktir. İyot ve klorun elektronegatifliği arasındaki fark nedeniyle, ICl oldukça kutupsaldır ve I+ kaynağı olarak davranır.
İyot monoklorür, denklemine göre halojenleri 1: 1 mol oranında birleştirerek basitçe üretilir.
- I2 + Cl2 → 2 ICl
Klor gazı iyot kristallerinden geçtiğinde, iyot monoklorürün kahverengi buharı gözlemlenir. Koyu kahverengi iyot monoklorür sıvısı toplanır. Aşırı klor, geri dönüşümlü bir reaksiyonda iyot monoklorürü iyot triklorüre dönüştürür:
- ICl + Cl2
ICl3
Polimorflar
[değiştir | kaynağı değiştir]ICl iki polimorf içerir; 27.2 °C erime noktasına sahip siyah (geçen ışık ile kırmızı) iğneler olarak bulunan α-ICl ve erime noktası 13.9 °C olan siyah (iletilen ışıkla kırmızı-kahverengi) trombositler olarak mevcut olan β-ICl .[1]
Her iki polimorfun kristal yapılarında, moleküller zik-zak zincirlerinde düzenlenir. β-ICl, P21/c uzay grubuyla monokliniktir.[2]
Reaksiyonları ve kullanımları
[değiştir | kaynağı değiştir]İyot monoklorür HF ve HCl gibi asitlerde çözünür, ancak HCl ve HI oluşturmak üzere saf su ile reaksiyona girer:
- ICI + H2O → HCI + HI + ½ O2
ICl organik sentezde yararlı bir reaktiftir.[1] Bazı aromatik iyodürlerin sentezinde bir elektrofilik iyot kaynağı olarak kullanılır.[3] Aynı zamanda C-Si bağlarını da keser.
ICl ayrıca, kloro-iyodo alkanları vermek üzere alkenlerdeki çift bağa eklenecektir.
Bu tür reaksiyonlar sodyum azit varlığında gerçekleştirildiğinde, iyodo azit elde edilir.[4]
![{\displaystyle {\mathrm {RCH} (\mathrm {I} ){-}\mathrm {CH} (\mathrm {N} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{3}})\mathrm {R} {\vphantom {A}}^{\prime }}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/27de63941abb9f0f0bf5c5ccd8b6d249296d38ff)
Wijs çözeltisi, yani asetik asit içinde çözülmüş iyot monoklorür, bir maddenin iyot değerini belirlemek için kullanılır.
Aynı zamanda, bir klorat ile reaksiyona girerek ve yan ürün olarak klor gazı serbest bırakarak saf iyodürler yapmak için de kullanılabilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Brisbois, R. G.; Wanke, R. A.; Stubbs, K. A.; Stick, R. V. "Iodine Monochloride" Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 2004 John Wiley & Sons. DOI:10.1002/047084289X.ri014
- ^ Carpenter, G. B.; Richards, S. M. (1 April 1962). "The crystal structure of β-iodine monochloride". Acta Crystallographica. 15 (4): 360–364. doi:10.1107/S0365110X62000882 6 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Wallingford, V. H.; Krüger, P. A. (1943). "5-Iodo-anthranilic Acid 17 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."; Organic Synthesis, Collective Volume, 2, p. 349
- ^ Padwa, A.; Blacklock, T.; Tremper, A. "3-Phenyl-2H-Azirine-2-carboxaldehyde 17 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.";Organic Syntheses; Collective Volume, 6, p. 893