Kültürpark
| Kültürpark | |
|---|---|
 | |
 | |
| Tür | Şehir parkı |
| Konum | Konak, İzmir, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°25′40″K 27°08′41″D / 38.42778°K 27.14472°D |
| Yüzölçümü | 420.000 m² |
| Açılış | 1 Eylül 1936 |
| İşletmeci | İzmir Büyükşehir Belediyesi |
| Durum | Açık |
| Resmî site | kulturparkizmir.org |
Kültürpark, Türkiye'nin İzmir şehrinde bulunan bir şehir parkıdır. Konak ilçesindeki park, 1922 İzmir Yangını'nda harabeye dönen 360.000 m2'lik alan üzerinde 1936'da kuruldu. Üç yıl sonra genişletilerek 420.000 m2 büyüklüğe ulaştı. Kurulduğu günden beri İzmir Enternasyonal Fuarı'na ev sahipliği yapmaktadır.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kültürpark 420.000 m2 alana sahiptir.[1][2] Konak ilçesinde, Mimar Sinan Mahallesi'nde yer alır ve kuzeyde Dr. Mustafa Enver Bey Caddesi, doğuda 1395. ve 1396. sokaklar ile Bozkurt Caddesi, güneyde Mürsel Paşa Bulvarı, batıda Dr. Refik Saydam ve Şair Eşref bulvarları ile çevrilidir.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlki 1933'te düzenlenen 9 Eylül Panayırı, Cumhuriyet Meydanı'nın arkasındaki alanda kuruldu.[4][5][6] Belediye Başkan Yardımcısı Suat Yurtkoru, panayır alanının gelecekte yeterli olmayacağı ve Moskova seyahati sırasında görüp etkilendiği Gorki Parkı gibi bir alanın şehre kazandırılması yönündeki düşüncesini Belediye Başkanı Behçet Uz'a sundu.[1][7][8] Uz'un isteğiyle Yurtkoru tarafından hazırlanan rapor, 14 Mayıs 1934'te belediye meclisinde kabul edildi ve Kültürpark'ın yapımına onay verildi.[1][8] Uz, 1935'te Moskova'ya gitti ve Belediye Başkanı Nikolay Bulganin'in görevlendirdiği iki mimara taslak proje çizdirdi.[8] 1922 İzmir Yangını nedeniyle harabeye dönen 360.000 m2'lik alandaki molozlar 1934'ün ikinci yarısından itibaren temizlenmeye başladı ve 1 Ocak 1936'da Kültürpark'ın temeli atıldı.[1][8] Yangından önce bu alanda Ermeni mahallesinin bir bölümü bulunmaktaydı.[9] Kültürpark, 1 Eylül 1936'da Başbakan İsmet İnönü tarafından açılışı gerçekleştirilen 6. İzmir Enternasyonal Fuarı ile birlikte hizmete girdi.[1][8][10]
1937'de parkta İzmir Paraşüt Kulesi inşa edildi.[1] 1938'de park içerisinde İzmir Hayvanat Bahçesi ile Vakıflar Pavyonu ve Saat Kulesi açıldı.[1] 1939'da park güneye doğru 60.000 m2 genişletilerek 420.000 m2 büyüklüğe ulaştı.[1][2] 1951'de İzmir Arkeoloji Müzesi, parkın içerisine taşındı ve 1984'e kadar burada faaliyet gösterdi.[1] Eylül 1952'de parkta açılan İzmir Resim Heykel Müzesi ve Galerisi, 1973'te park dışında inşa edilen yeni merkez binasına taşındı.[11] Aynı yıl parkta bir lunapark hizmet vermeye başladı.[12] 1990'da öncesinde açık hava tiyatrosu olan Fuar Mehtap Bahçesi'nin üstü kapatılarak 750 kişilik İsmet İnönü Sanat Merkezi açıldı.[13]
2004'te İzmir Tarih ve Sanat Müzesi park içerisinde kurulurken TRT Binası, Çamlık Senar ve Akasyalar Gazinosu yıkıldı.[14][15] 2008'de İzmir Doğal Yaşam Parkı'nın açılmasıyla parktaki hayvanat bahçesi kapatıldı ve hayvanlar yeni alana taşındı.[1][16] Ağustos 2009'da parkın içerisinde 594 araç kapasiteli bir yer altı otoparkı hizmete girdi.[17] Haziran 2015'te parkta ücretsiz Wi-Fi hizmeti sunulmaya başladı.[18] 2015'te Gaziemir'de inşa edilen Fuar İzmir hizmete girmeden önce şehirdeki tüm fuarlar Kültürpark'ta düzenlenmekteydi. Günümüzde yalnızca İzmir Enternasyonal Fuarı ve İzmir Kitap Fuarı parkta düzenlenmektedir.[19] 2017'de Kültürpark Cup tenis turnuvası ilk kez gerçekleştirildi.[20] 2020 Ege Denizi depreminde hasar gören İzmir Büyükşehir Belediyesi Ana Hizmet Binası boşaltılınca bazı belediye birimleri parktaki hollere taşındı.[21] 2025'te İzmir Tarih ve Sanat Müzesi'ndeki eserlerin İzmir Kültür Sanat Fabrikası'na taşınması nedeniyle müze binasında sanat galerisi açıldı, İlber Ortaylı Kütüphanesi hizmete alındı, parktaki lunapark kapatıldı ve parka Yeşil Bayrak Ödülü verildi.[22][23][24][25][26]
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Duvarlarla çevrelenen Kültürpark'ın Lozan Kapısı, Montrö Kapısı, 9 Eylül Kapısı, Cumhuriyet Kapısı ve 26 Ağustos Kapısı olmak üzere beş tane giriş kapısı vardır.[8] Parkın içinde on dört kapalı sergi salonu, dört konferans salonu, Atatürk Açık Hava Tiyatrosu, İsmet İnönü Sanat Merkezi, İzmir Sanat, Kültürpark Evlendirme Dairesi, Celal Atik Spor Salonu, bir paraşüt kulesi, Gençlik Tiyatrosu, bir kütüphane, sanat ve eğlence mekânlarının yanı sıra 1.850 metrelik tartan pist koşu parkuru, yüzme havuzu, kapalı spor salonu, tenis kortları, halı saha gibi spor etkinliklerine olanak sağlayan mekânlar da bulunmaktadır. 200 bin m2'nin üzerinde yeşil alana sahip olan park genelinde 44 farklı familyaya üye 89 cinsten 117 tür bitki ve 7.709 ağaç bulunmaktadır.[26][27] Ağaçlar ve bitki örtüsünün künyesi çıkarılmış ve ağaçlar sigortalanmıştır.[28][29]
Park içerisinde 1938'de inşa edilen Ada ve Göl isimli iki gazino mevcuttur.[30] Bu yapıların Eylül 2023'te yıkılarak aslına uygun olarak yeniden yapılmasına karar verildi.[31][32] Göl Gazinosu 2025'te sosyal tesis ve İzmir Mutfak Müzesi olarak yeniden açılırken Ada Gazinosu'nun 2026'da hizmete girmesi planlanmaktadır.[33]
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]İzmir Metrosu'nun M1 hattındaki Basmane istasyonundan, İzmir Tramvayı'nın Konak hattındaki Kültürpark-Atatürk Lisesi istasyonundan ve ESHOT otobüsleri ile parka ulaşım olanağı vardır.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j Karpat, Gökhan (Kasım 2009). "İzmir Kültürpark ve Fuar Alanının Tarihsel Gelişim Sürecinin Araştırılması ve Geleceğe Yönelik Tasarım Programının Oluşturulması" (PDF). Dokuz Eylül Üniversitesi. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ a b "Kültürpark'ta sağlıklaştırma çalışması". Hürriyet. 16 Mayıs 2017. 15 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2018.
- ^ a b "Coğrafi Bilgi Sistemleri". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020.
- ^ "İzmir Fuarı 69 yaşında". Türkiye. 20 Ağustos 2000. 11 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ Kaya, Burcu. "İzmir'in İncisi: Büyük Efes Oteli (1964-2002)" (PDF). Anatolia Turizm Akademisi. s. 405. 10 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ Kayıkçı, Meltem. "Şehrin Ruhuna Ritim Tutmuş Bir Otel: Büyük Efes Oteli" (PDF). Anatolia Turizm Akademisi. s. 641. 10 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ "Ruslar geliyor". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 9 Temmuz 2017. 15 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2018.
- ^ a b c d e f Polat, Esra (2008). "Uluslararası İzmir Fuarı'nın Kuruluşu ve İlk Sergiler" (PDF). Dokuz Eylül Üniversitesi. 11 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ "'Gâvur İzmir'in Ermenileri". Agos. 17 Kasım 2012. 31 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2018.
- ^ Tansu, Muammer (1936). "1936 İzmir Fuarı" (PDF). Arkitekt. 1936 (1936-10-11 (70-71)). ss. 283-284. 19 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)23 Nisan 2020.
- ^ "Hakkında". İzmir Resim ve Heykel Müzesi. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Kültürpark'ta lunapark mücadelesi!". Son Mühür. 30 Kasım 2024. 24 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2025.
- ^ İzmir İl Yıllığı. İzmir Valiliği. 1994. s. 260.
- ^ "İzmir Tarih ve Sanat Müzesi açıldı". NTV.com.tr. 11 Mart 2004. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Fuar'daki TRT binası yıkılıyor". Arkitera. 5 Temmuz 2004. Erişim tarihi: 19 Ekim 2025.
- ^ "İzmir'de eski hayvanat bahçesi tarih oluyor". Hürriyet. 29 Haziran 2009. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Kültürpark yeraltı otoparkı açıldı". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 28 Ağustos 2009. 7 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "İzmir'in 8 noktasında 'ücretsiz internet keyfi' başladı". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 31 Mayıs 2015. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Gururla gezdirdi". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 21 Şubat 2014. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "TEB Kültürpark Tenis Cup'ta heyecan başlıyor". Hürriyet. 14 Haziran 2017. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2019.
- ^ Fidan, Halil (10 Aralık 2020). "Depremde hasar gören İzmir Büyükşehir Belediyesi binası boşaltılıyor". Anadolu Ajansı. 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2023.
- ^ "Meclis Kararı No: 267". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 14 Mart 2025. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "Kültürpark'a sanatsal dokunuş". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 27 Ağustos 2025. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "Prof. Dr. İlber Ortaylı kendi adını taşıyan kütüphaneyi açtı". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 25 Eylül 2025. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "İzmir Büyükşehir Belediyesi'nden, lunaparkın kapatılmasına ilişkin açıklama". Haberturk.com. 6 Şubat 2025. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2025.
- ^ a b "Kültürpark dünyanın en iyi parkları arasında". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 7 Ekim 2025. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "Yine, yeni, yeniden..." İzmir Büyükşehir Belediyesi. 13 Mayıs 2016. 15 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2018.
- ^ "Kültürpark'ın ağaçları kitap oldu". Hürriyet. 8 Ekim 2017. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Ağaç sigortası en doğru karar". Hürriyet. 21 Eylül 2000. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Kültürpark'ın Yapı Envanteri" (PDF). Mimarlar Odası İzmir Şubesi. Temmuz 2019. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "Kültürpark Ada ve Göl gazinoları yeniden doğuyor". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 24 Eylül 2023. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "Göl Gazinosu 94. İEF'te yeniden kapılarını açacak". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 7 Ağustos 2025. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "İzmirliler yenilenen Göl Gazinosu'na akın etti". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 2 Eylül 2025. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yılmaz, Ahenk; Kılınç, Kıvanç; Pasin, Burkay (2015). İzmir Kültürpark'ın Anımsa(ma)dıkları: Temsiller, Mekânlar, Aktörler. İstanbul: İletişim Yayınları. ISBN 978-975-05-1814-0.
- Birişçi, Tanay; Sönmez Türel, Hatice; Özeren Alkan, Merve (2017). Kültürpark'ın Ağaç, Ağaççık ve Çalıları Bitki Tanıtım Kitabı (PDF). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi. ISBN 978-975-18-0223-1.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site
OpenStreetMap'te Kültürpark ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|