Şair Eşref
Şair Eşref | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Mehmet Eşref 1847[1] Gelenbe, Kırkağaç, Aydın Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 22 Mayıs 1912 (65 yaşında) Kırkağaç, Aydın Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin yeri | Kırkağaç Şehir Mezarlığı 39°06′05″N 27°40′35″E / 39.10142°K 27.67645°D |
| Eğitim | Hatuniye Medresesi |
| Meslek | Şair, bürokrat |
| Etkin yıllar | 1870-1912 |
| Akraba(lar) | Gelenbevi İsmail Efendi |
Şair Eşref (1847, Kırkağaç – 22 Mayıs 1912, Kırkağaç), Türk şair ve bürokrat. Türk edebiyatında hiciv şiirleriyle tanınmıştır. Hicviyelerini gazel, kaside, muhammes ve özellikle kıta biçiminde kaleme almıştır.
Hayatı ve kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Asıl adı Mehmet Eşref'tir. Babası Usulizade Hafız Mustafa Efendi, annesi ise Arife Hanım'dır.[2] Eşref, Gelenbe'de doğdu. Doğum yılı farklı kaynaklarda 1842 ile 1853 arasında değişmekte olup, çoğu kaynakta 1847 olarak geçer; Mehmet Zeki Pakal'ın resmi sicil araştırmalarında ise 1853 doğumlu olduğu belirtilmiştir.[3] Büyük dedesi, matematikçi Gelenbevi İsmail Efendi'dir.[4] İlköğrenimini Gelenbe'de tamamlayan Şair Eşref, Manisa'da Hatuniye Medresesi'nde Arapça ve Farsça dersleri aldı. Özel öğretmenlerden matematik ve tarih öğrendi. 1870'te Manisa Vilayeti Tahrirat Kalemi'nde memuriyete başladı.
Turgutlu, Akhisar ve Alaşehir'de mal müdürlüğü, Fatsa'da kaymakamlık yaptı.[5] Ardından Ünye, Acıpayam, Buldan ve çeşitli ilçelerde görev aldı. Doğu illerinde bulunduğu dönemde Ermenice konuşmayı ve Fransızca okumayı öğrendi.[6] Gördes kaymakamlığı sırasında görevdeki yolsuzluklarla ilgili yazdığı şiirler ve gizli cemiyet kurmakla suçlanması nedeniyle bir yıl hapis cezası aldı.
Ceza sonrası İzmir'de gözetim altında tutuldu. 1903'te Mısır'a geçti oradan da bir süre Fransa, İsviçre ve Kıbrıs'ta bulundu. Mısır'da Curcuna adlı mizah dergisinde yazılar yazdı; 1904-1908 yılları arasında altı kitabı yayımlandı. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra yurda döndü. İzmir'de Edeb Yahu, İstanbul'da Eşref (daha sonra Musavver Eşref adını aldı) dergisinde başyazarlık yaptı. 1908'de Turgutlu kaymakamlığı, 1909'da Adana vali muavinliği görevlerinde bulundu. 1909'da emekliye ayrılarak Kırkağaç'a yerleşti. 22 Mayıs 1912'de öldü ve Kırkağaç Mezarlığı'na defnedildi.[3][7]
Eşref'in hicivleri, şekil bakımından Namık Kemal ve Ziyâ Paşa'nın şiirleriyle benzerlik gösterir. Gazel, kaside, mesnevi ve kıta biçimlerini kullanmış; hece ölçüsünü yalnızca bir dörtlüğünde, diğer tüm eserlerinde ise aruz ölçüsünü tercih etmiştir.[8] Konu olarak daha çok toplumsal meselelere yer vermiştir.
Hatırası
[değiştir | kaynağı değiştir]1980'den sonra Buldan Belediyesi, Cumhuriyet Mahallesi'ndeki bir caddeye Şair Eşref adını vermiştir.[9] İzmir'in Karşıyaka ilçesinde bir ilkokula ve Alsancak semtinde bir bulvara adı verilmiştir. Kırkağaç ilçesinde bir mahalleye de Şair Eşref Mahallesi ismi verilmiştir.
Başlıca Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Deccal (2 Kitap, 1904-1907, Kahire)
- İstimdad (1905, Mısır)
- Şah ve Padişah (1906, Kahire)
- Hasbihal yahut Eşref ve Kemal (1908)
- İran'da Yangın Var (1908, İstanbul)
Ölümünden sonra yayımlananlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şair Eşref Külliyatı (1928)
- Meclisi Mebusan (1928)
- Bergüzar (1928-29
- Kuyruklu Yıldız (1929)
- Rüya (1929)
- Kıt'alar ve Hikâyeler (1929)
- Deccal (3. Kitap)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Baş, Şerife (1999). Şair Eşref'in Hayatı ve Eserleri Üzerinde Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 13. Erişim tarihi: 22 Eylül 2025.
- ^ Huyugüzel, Ömer Faruk (2010). "Şair Eşref". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2025.
- ^ a b Hisar Dergisi (sayı:16, Ağustos 1951)
- ^ Kapıcıoğlu, Sait. "Şair Eşref - Ünye Kaymakamı". unyekent.com. 29 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014.
- ^ Çakıroğlu, Ekrem; Yalçın, Murat (2001). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. 1. Yapı Kredi Yayınları. ss. 421-422. ISBN 978-975-08-0328-4.
- ^ Şen, Yüksel. "Ünye'nin Şair Kaymakamları Ünye Ticaret ve Sanayi Gazetesi Yıl : 3, Sayı : 26, Nisan/1997". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014.
- ^ Manisa il yıllığı, 1967. Ticaret Matbaacılık. 1968. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Cumhur Çilesiz, Bürokrasi ve Mizah, İdarecinin Sesi dergisi, Sayı: Ocak - şubat / 2012" (PDF). 29 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014.
- ^ "Süavi Uyum, Şair Eşref, Buldan'da Yaşam gazetesi, Erişim tarihi:29.05.2014". 29 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014.
- Gördes kaymakamları
- Kula kaymakamları
- Fatsa kaymakamları
- Ünye kaymakamları
- Acıpayam kaymakamları
- Daday kaymakamları
- Buldan kaymakamları
- 1847 doğumlular
- 1912'de ölenler
- Türk mizah yazarları
- Kırkağaç doğumlular
- Manisa ilinde ölenler
- Osmanlı şairleri
- 19. yüzyıl Osmanlı yazarları
- 20. yüzyıl Osmanlı yazarları
- 20. yüzyıl Türk şairleri