Şeşmakam
| Şeşmakam | |
|---|---|
 Tacikistan'da Şeşmakam | |
| Kültürel kökenleri | Tacik ve Özbek |
| Önemli çalgılar | Uzun boyunlu udlar, dayra, ve sato |
Shashmaqom, (Tacikçe: Шашмақом, Rusça: Шашмаком, Özbekçe: shashmaqom, Farsça: ششمقام) "altı makam" anlamına gelen Orta Asya'ya özgü bir müzik türüdür (özellikle Tacikistan ve Özbekistan'da yaygındır) ve Buhara şehrinde gelişmiş olabilir. Makamlar, Acem müziğinde kullanılan terimlerdir. Dastgah ise özel olarak İran makamlarını tanımlamak için kullanılır.
Şaşmakam, ilahi aşkı anlatan tasavvuf şiirlerinden esinlenen sözleri olan zarif bir müzik türüdür. Enstrümanları seslere sade bir eşlik sağlar. Şaşmakam konserlerinde genelde bir çift uzun saplı ud, zil sesleri ile tefi andıran daire ve yaylı tanbur olan sato kullanılır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]20. yüzyılın ilk yarısında Özbekistan'da, Cedid hareketinin üyesi olan Abdul Rauf Fitrat, sarayın geleneksel müziği olan Şaşmakam'a özel bir ilgi duyuyordu. 1927'de ''Ozbek klasik Muz
| Şeşmakam müziği | |
|---|---|
| Ülke | Tacikistan ve Özbekistan |
| Kaynak | 00089 |
| Bölge | Asya ve Pasifik |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2008 (3. oturum) |
ikasi va uning Tarikhi" (Özbek Klasik Müziği ve Tarihi) adlı bir kitap yazdı ve Şaşmakam'ı Özbek halkının büyük bir müzik geleneği olarak sundu. Ancak, 1930'lu yıllarda Sovyet rejimi döneminde, Özbek Şaşmakamı feodal egemen sınıfın bir yankısı ve Avrupa tarzı armoni benimsenmesine yönelik kültürel ilerlemeyi engelleyen bir müzik türü olarak görüldü. Son olarak, 1951'de Özbekistan Besteciler Birliği başkanının kararıyla ve Özbekistan komitesi tarafından onaylanarak makam ve müzik uygulamasının gelişimi bastırıldı.
50'li yılların ortalarında makam, ideolojik olarak yeniden değerlendirilmeye başlandı. Tacikistan'da yerel yönetim, Şaşmakam'ın ulusal geleneksel mirasın bir parçası haline gelmesine karar verdi. Tacikistan ile Özbekistan arasındaki gerginlik, Duşanbe'de gelişen Tacik Şaşmakamı ile Taşkent'te gelişen Özbek Şaşmakamı arasındaki farklılaşmaya yol açtı. Tacik kaynaklarında Özbek Şaşmakamı'ndan bahsedilmezken, Özbek kaynaklarında da Tacik Şaşmakamı ele alınmadı.
1980'li yıllarda bu yapay ayrım değişmeye başladı. Özbekistan Tacik Şaşmakam'ı öğrenmeye, Tacikistan ise Özbek Şaşmakam'ı tanımaya başladı. Bu durum günümüze kadar devam etti ancak Özbekistan'daki milliyetçilik dalgası bunu değiştirebilir: İki dilli (Özbekçe ve Tacikçe) konuşulan Buhara'da radyoda yayınlanan Şaşmakam müziklerinde şarkıcılar sadece Özbekçe metinleri kullanıyor.[1]
Bu müzik stili Batı dünyasına, özellikle de Amerika Birleşik Devletleri'ne, Orta Asya'daki Buhara Yahudileri tarafından tanıtıldı. şeşmakamın yetenekli icracıları olan birçok Buhara Yahudisi, bu müziği Batı'ya getirdi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Levin, Theodore (1993). "The Reterritorialization of Culture in the New Central Asian States: A Report from Uzbekistan". Yearbook for Traditional Music. 25: 51. doi:10.2307/768683. ISSN 0740-1558.