Şemsiruhsar Hatun
Şemsiruhsar Hatun | |
|---|---|
| Doğum | 1552[1] Arnavutluk |
| Ölüm | 18 Ekim 1613 (61 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Evlilik | III. Murad |
| Aile | Rukiye Sultan |
Şemsiruhsar Hatun[2][3] (Osmanlı Türkçesi: شمس رخسار خاتون) III. Murad'ın cariyesiydi.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Saray hizmetine girdiğinde kendisine "güneş yüzlü" veya "güneş yanaklı" anlamına gelen Türkçe ve Farsça Şems-î-Rûhsâr (Osmanlı Türkçesi: شمس رخسار) adı verildi. Farsça Şems "Güneş", Rûhsâr ise yanak veya yüz demektir. Burada "güneş" (Şems) kelimesi yanak veya yüz (Ruhsar) için bir kinaye olarak kullanılmıştır.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Geçmişi hakkında hiçbir şey bilinmiyor. Vakfiyelerde, onu Hātun binti Abd-ül Gaffar (Abdül Gaffar'ın kızı) olarak yazıldığı ve bu; babasının "Türk olmuş", yani İslam'a geçmiş bir Pontus Rumu olduğu yönündeki yaygın görüşü destekliyor. Kendisini Türk olarak tanımladığı için de asıl adı bilinmiyor. Müslüman olmuş bir harem cariyesi olması da kuvvetle muhtemeldir. "Bağışlayanın Kulu" anlamına gelen Abd-ül Gaffar, klasik Osmanlı döneminde İslam'a geçen birçok Balkan ve Anadolu Hristiyanı için kullanılan isimdi.
Nispeten belirsiz olmasına rağmen, Haseki olmayan cariyeler, statü ve güçten tamamen yoksun bırakılmadı ve bir kız annesi Şemsiruhsar Hatun da bu cariyeler gibi sarayda yaşamıştır. Medine'deki Peygamber mescidinde Kur'an okunması için vakfiyesi vardır.[4]
1022/1613 tarihli vakfiyede Şemsiruhsar Hatun'un 1613'te ölümü hakkında bilgi verilmektedir:
"...Merhum Hazret-i Murad Han tabe serahu evlâd-ı emcadından Rukiye Sultan Hazretlarinin valide-î macideleri olub bundan akdem takdir-î rabbanî birle veda-î âlem-î fânî eden merhum ve mebrure sahibetü'l-hayrat ve'l hasenet ve rağibatü's-sadaqat ve'l-meberrat Şemsiruhsar Hatun ibn Abdülgaffar nam müteveffiyenin...[5]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kızı Rukiye Sultan.[5] 21 Şubat 1613'te Rumeli Beylerbeyi Vezir Damad Nakkaş Hasan Paşa ile evlendi.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Uluçay 2011, p. 293.
- ^ Sultan III. Murad'ın kırk karısı ve cariyesi (haseki rütbesi olmayan) vardı, bunlardan Prenses Rukiye'nin annesi Şemsiruhsar Hatun da vardı.
- ^ 40'ı aşkın hasekisi olan III. Murad'ın kadınlarının adlarını ve sayılarını tespit etmek pek zor. Bu, babasında da aynı şekildedir. Nurbanu Sultan ve Safiye Sultanların, kocalarının cariyelerle münasebette bulunmalarına göz yummakla beraber, daima baş kadın mevkiini muhafaza ettikleri biliniyor. Bununla beraber Alderson, Safiye Sultan'dan başka III. Murad'ın kadınlarının isimlerini vermektedir: Mihriban, Nazperver Şahihuban, Fahriye? oğlu Mehmed tarafından takdim edilen Islav soyundan bir cariye. Sod. Tablo XII. Ahmet Refik Bey de Nazperver ile Şahihuban'ın haseki olduğunu kabul ediyor. Kadılınlar Saltanatı, I., 103, 111.
- ^ Leslie P. Peirce (1993). İmparatorluk Haremi: Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadın ve Egemenlik 27 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Oxford Üniversitesi Yayınları. P. 129. ISBN 978-0-195-08677-5.
- ^ a b M. Çağatay Uluçay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken. ISBN 978-9-754-37840-5. p.74
- ^ "Turkey: The Imperial House of Osman". 2 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2014.