1798 Akdeniz Harekâtı

1798 Akdeniz Harekâtı
İkinci Koalisyon Savaşı
Mediterranean campaign of 1798 Uygun makaleyi yüklemek için bir resme tıklayın. Soldan sağa, yukarıdan aşağıya: Malta Savaşları, 15 Temmuz 1798, Nil, 18 Ağustos 1798, Malta Konvoyu, 31 Mart 1800
Tarih June – December 1798 Bölge Mediterranean Sea Sonuç Koalisyon zaferi
Taraflar
Büyük Britanya Haziran 1798 sonrası: Portekiz Rusya Osmanlı İmparatorluğu Napoli Krallığı Hospitalier Maltası	Fransa İspanya
Komutanlar ve liderler
Horatio Nelson Fyodor Uşakov Vidigueira Kontu Ferdinand von Hompesch zu Bolheim  Tepedelenli Ali Paşa	Napolyon Bonapart François-Paul Brueys D'Aigalliers (ölü) Thomas-Alexandre Dumas

1798 Akdeniz Harekâtı, Fransız Devrim Savaşları sırasında Napolyon Bonapart komutasında Mısır'a gönderilen bir Fransız sefer kuvvetini çevreleyen bir dizi büyük deniz operasyonuydu.

Fransız Cumhuriyeti, Britanya Hindistanı'ını tehdit etmek ve Tipu Sultan'ı desteklemek ve böylece Büyük Britanya'yı barış yapmaya zorlamak amacıyla ilk aşama olarak Mısır'ı ele geçirmeye çalıştı. Mayıs 1798'de 40.000'den fazla asker ve yüzlerce gemiyle Toulon'dan ayrılan Bonapart'ın filosu, Akdeniz üzerinden güneydoğuya doğru yola çıktı. Onları Tuğamiral Sir Horatio Nelson komutasındaki küçük bir İngiliz filosu izledi, daha sonra hattaki 13 gemiyle takviye edildi, bu filonun takibi keşif fırkateynleri ve güvenilir bilgi eksikliği nedeniyle engellendi. Bonapart'ın ilk hedefi, St. John Şövalyeleri yönetimindeki ve teorik olarak sahibine Orta Akdeniz'in kontrolünü veren Malta adasıydı. Bonapart'ın güçleri adaya çıktı ve savunucuları hızla alt ederek Mısır'a devam etmeden önce liman kenti Valletta'nın güvenliğini sağladı. Nelson, adayı Fransızların ele geçirdiğini öğrendiğinde, Fransızların hedefinin Mısır olduğunu tahmin etti ve İskenderiye'ye doğru yola çıktı, ancak 22 Haziran gecesi Fransızları fark etmeden geçerek Mısır açıklarına ilk ulaştı.

Bonapart'ı bulamayan Horatio Nelson, Akdeniz'i geçip sonunda 19 Temmuz'da Sicilya'ya ulaştı. Nelson batıya dönerken, Bonapart İskenderiye'ye ulaştı ve şehre hücum ederek sahili ele geçirdi ve ordusunu iç bölgelere doğru yürüttü. Koramiral François-Paul Brueys D'Aigalliers'e emanet edilen filosu, Abukir Körfezi'ndeki bir savaş hattında demirlemişti. Coron'da toplanan raporların Fransız işgalini ortaya çıkarması üzerine Mısır kıyılarına dönen Nelson, 1 Ağustos'ta Abukir Körfezi açıklarına geldi. Öğleden sonra olmasına ve İngiliz filosunun körfezin kesin haritalarına sahip olmamasına rağmen Nelson, Fransız "minibüsüne" derhal saldırı emri verdi. Brueys hazırlıksızdı ve İngilizler iki tümene ayrılıp Fransız hattının her iki yanından aşağıya doğru seyrederken, öncünün beş gemisini de ele geçirip 120 silahlı amiral gemisi Orient'e merkezde saldırdığında gemileri manevra yapamadı. Saat 21:00'de Orient alev aldı ve patladı, mürettebatın çoğunu öldürdü ve ana çatışmayı sona erdirdi. Sonraki iki gün boyunca, tüm Fransız gemileri ele geçirilene, yok edilene veya kaçana kadar ara sıra çatışmalar devam etti. Nil Muharebesi'nde hattaki on bir Fransız gemisi ve iki fırkateyn ortadan kaldırıldı, Bonapart Mısır'da mahsur kaldı ve Akdeniz'deki güç dengesini değiştirdi.

Fransız Donanması'nın Akdeniz'de yenilgiye uğratılmasıyla, diğer uluslar İkinci Koalisyona katılmaya ve Fransa ile savaşa girmeye teşvik edildi. Portekiz, Napoli Krallığı, Rusya İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu daha sonra Akdeniz'e kuvvet konuşlandırdı. Ruslar ve Türkler Mısır'ın ablukasına ve Adriyatik Denizi'ndeki operasyonlara katılırken, Portekizliler de Nelson'ın Napoli'deki konaklama yerinden uzaktan gerçekleştirdiği Malta Kuşatması'na katıldı. Nil Muharebesi'nde yaralanan Nelson, Napoli siyasetine dahil oldu ve Kral Ferdinand'ı Fransa ile savaşa teşvik etti ve bu da anakaradaki krallığını kaybetmesine neden oldu. Batı Akdeniz'de, Akdeniz filosuna Cádiz açıklarından komuta eden Koramiral Earl St Vincent, Menorca'ya kuvvet konuşlandırarak adayı hızla ele geçirdi ve burayı önemli bir deniz üssüne dönüştürdü.

Kaynakça

Kaynaklar

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988). Büyük Osmanlı Tarihi. VI (5 bas.). Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 978-975-6945-11-7.