2012-2013 Kıbrıs Finansal Krizi
2012-2013 Kıbrıs mali krizi, Kıbrıs Cumhuriyeti'nde, Yunan hükümeti borç krizini, Kıbrıs bankalarının aşırı kaldıraç kullanan yerel emlak şirketlerine maruz kalmasını, Kıbrıs hükûmetinin tahvil kredi notunun uluslararası kuruluşlarca çöp statüsüne düşürülmesini, devlet harcamalarını uluslararası piyasalardan geri ödeyememeyi, hükûmetin sorunlu Kıbrıs finans sektörünü yeniden yapılandırma konusundaki isteksizliği içeren bir ekonomik krizdi.[1][2][3]
25 Mart 2013'te, Kıbrıs'ın ülkenin en büyük ikinci bankasını kapatmayı kabul etmesi karşılığında Euro Bölgesi, Avrupa Komisyonu (AK), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından 10 milyar Euro'luk uluslararası kurtarma paketi açıklandı. Kıbrıs Halk Bankası (Laiki Bank olarak da bilinir), buradaki tüm sigortasız mevduatlara ve muhtemelen Kıbrıs Bankası'ndaki (adanın en büyük ticari bankası) sigortasız mevduatların yaklaşık %48'ine tek seferlik bir banka mevduatı vergisi uygulanır.
100.000 € veya daha az sigortalı mevduat etkilenmedi, ancak 100.000 € üzerindeki tüm banka mevduatlarının %47.5'ine el konuldu.[4][5] Rossiya Bank'ın nakit parasının yaklaşık üçte biri (1 milyar dolar) bu kriz sırasında Kıbrıs hesaplarında donduruldu.[6]
Amerika Birleşik Devletleri'nin 2007-2008'deki krizi, domino etkisiyle Avrupa Birliği ve Kıbrıs Cumhuriyeti de dahil olmak üzere küresel ekonomide olumsuz sonuçlara yol açtı. Kıbrıs ekonomisi 2009 yılında ekonominin %1,67 oranında daralmasıyla[7] ve özellikle turizm ve denizcilik sektörlerinde işsizliğin artmasına neden olan büyük düşüşlerle resesyona girdi.[8][9] 2010 ve 2012 arasındaki ekonomik büyüme zayıftı ve 2009 öncesi seviyelerine ulaşamadı. Ticari mülk değerleri yaklaşık %30 oranında azaldı.[10] Küçük bir nüfusa ve mütevazı bir ekonomiye sahip olan Kıbrıs, büyük bir açık deniz bankacılık sektörüne sahipti. 24 milyar dolarlık nominal GSYİH'sı olmasına rağmen, Kıbrıs bankaları, 60 milyar doları Rus ticari şirketlerinden olmak üzere 120 milyar dolarlık banka mevduatlarıyla 22 milyar euroluk Yunan özel sektör borcunu biriktirmişti.[11] Rus oligark Dmitry Rybolovlev, Kıbrıs Bankası'nın hisselerinin %10'una sahipti.[11][12][13]
Kıbrıs bankaları ilk olarak borç oranları yükseldikçe ciddi mali baskı altına girdi. Laiki'nin eski CEO'su Efthimios Bouloutas, daha 2008 yılında, bankasının muhtemelen iflas ettiğini itiraf etti. Daha sonra, Yunan hükümeti borç krizi sırasında 2011'de bankalar %50'ye varan bir kesintiye maruz kaldılar, bu da Kıbrıs bankalarının çökeceği korkularına yol açtı.[14][15] Finans sektörünü desteklemek için piyasalardan likidite sağlayamayan Kıbrıs devleti, Avrupa Birliği'nden kurtarma talebinde bulundu.[8]
Mali ve yapısal reformlardaki ilerleme yavaştı ve Temmuz 2011'de Evangelos Florakis Deniz Üssü'nde kazara meydana gelen ciddi bir patlamanın ardından, önde gelen kredi derecelendirme kuruluşları Eylül ayında ülkenin notunu düşürdü. Uzun vadeli tahvil getirileri %12'nin üzerine çıktı ve ülkenin bankalarını istikrara kavuşturamayacağına dair endişeler oluştu.
Ocak 2012'de Kıbrıs, bütçe açığını kapatmak ve vadesi gelen borçlarını yeniden finanse etmek için Rusya'dan 2,5 milyar Euro'luk acil krediye güveniyordu. Kredinin faiz oranı %4.5'tu ve 4.5 yıl vadesi sona erene kadar amortisman/geri ödeme yoktu. Kıbrıs'ın finansal ihtiyaçlarını normal fonlama piyasaları yoluyla karşılaması için sürekli bir erişim eksikliği olması durumunda kredinin ertelenmesinin bir cezası yoktu. Alınan kredinin, 2013'ün ilk çeyreğine kadar, vadesi gelen devlet borcunun tüm yeniden finansmanını ve hükûmetin devam eden bütçe açıkları için gereken miktarı karşılaması bekleniyordu. Ancak alınan kredi, Kıbrıs finans sektörünün yeniden sermayelendirilmesi için herhangi bir fon içermiyordu. İleriye bakıldığında, genel olarak Kıbrıs'ın ek bir kurtarma kredisine başvurması gerekeceği bekleniyor.[16]
Kıbrıs, kurtarma planının kemer sıkma önlemlerine yönelik bir dizi tepki gördü. 8 Kasım 2012'de, Troyka müzakereleri devam ederken kemer sıkma politikalarına karşı ilk protesto düzenlendi. Göstericiler, kemer sıkma politikalarına karşı pankartlar ve sloganlar atarak Temsilciler Meclisi önünde toplandı. Bankacılığın millileştirilmesi, ordunun küçültülmesi ve ordu bütçesinin dondurulması, kurumlar vergisinin artırılması gibi önerilerin yer aldığı protestoda ekonomi için alternatif önerilerin bulunduğu broşürler dağıtıldı.
Protestolara çeşitli siyasi gruplardan insanlar katıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Cyprus asks EU for financial bailout". www.aljazeera.com (İngilizce). 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cypriot banks in the aftermath of the Greek haircut - The Cyprus Lawyer". web.archive.org. 25 Mart 2013. 25 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Reuters, Hugo Dixon | (24 Mart 2013). "Cyprus Refuses to Learn From Its Mistakes". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cyprus banks remain closed to avert run on deposits". Reuters (İngilizce). 25 Mart 2013. 25 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Newsroom. "Albanian shot | eKathimerini.com". Kathimerini (İngilizce). 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Петров, Александр (28 Haziran 2013). "У петербургского банка "Россия" в кризис на Кипре завис миллиард долларов". Neva.Today - последние новости СПб, Интернет-газета Санкт-Петербурга Нева.Сегодня (Rusça). 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cyprus economic growth, Cyprus GDP growth rate | TheGlobalEconomy.com". web.archive.org. 25 Şubat 2013. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ a b "Up Front, March 19th, 2013 - March 19, 2013". KPFA (İngilizce). 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cyprus Unemployment rate - Economy". www.indexmundi.com (İngilizce). 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 31 Aralık 2013. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ a b Jolly, David; Castle, Stephen (12 Haziran 2012). "Spanish Borrowing Costs Soar, Calling Bailout Into Question". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Wearden, Graeme (13 Mart 2012). "Eurozone crisis live: Fitch raises Greece out of default - Tuesday 13 March". the Guardian (İngilizce). 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cyprus requests eurozone bailout". Financial Times. 25 Haziran 2012. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Worstall, Tim. "There's Something Very Strange About The Cyprus Bank Haircut. Very Strange Indeed". Forbes (İngilizce). 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Greek bond investors take big 'haircut' in bailout deal". Marketplace (İngilizce). 21 Şubat 2012. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cyprus asks Moscow for €5bn loan". Financial Times. 6 Temmuz 2012. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.