21900 Orus
 Orus'un çoklu ortonal görüntülerinden elde edilen şekil modeli | |
| Keşif[1] | |
|---|---|
| Keşfeden | T. Kobayashi |
| Keşif yeri | Ōizumi Gözlemevi |
| Keşif tarihi | 9 Kasım 1999 |
| Adlandırmalar | |
| MPC belirtmesi | (21900) Orus |
| Telaffuz | /ˈɔːrəs/[2] |
Adın kaynağı | Orus (Yunan Mitolojisi)[1] |
Alternatif adlandırma | 1999 VQ10 · 1998 VD18 |
| Jüpiter truvalısı [1][3] Yunan [4] · arkaplan [5] | |
| Yörünge özellikleri[3] | |
| Belirsizlik parametresi 0 | |
| İlk önkeşif tarihi | 8 Kasım 1951 |
| Günöte | 5,317 AU |
| Günberi | 4,930 AU |
| 5,123 AU | |
| Dış merkezlik | 0,0379 |
| 11,60 y (4.237 g) | |
| 12,856 ° | |
| 0° 5d 5.892s / gün | |
| Eğiklik | 8,469° |
| 258,554° | |
| 181,705° | |
| Jüpiter MOID | 0,0200 AU |
| TJüpiter | 2,977 |
| Fiziksel özellikler | |
| C [6][7] · D [8] B–V = 0,799±0,031[9] V–R = 0,454±0,021[9] | |
| 10,204±0,006[9] | |
| Boyutlar | 70,7 × 63,0 × 51,4 km[9] |
Ortalama çap | 60,5±0,9 km (alan eşit)[9] |
| 13,486190±0,000017 sa[9] | |
| 149° (wrt ekliptik)[9] 154° (yörüngeye göre)[9] | |
Kutup ekliptik enlemi | -59°[9] |
Kutup ekliptik boylamı | 33°[9] |
| 0,040±0,002[9] | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
21900 Orus /ˈɔːrəs/ Yunan kampı olarak adlandırılan bölümde bulunan, yaklaşık 53 kilometre (33 mil) çapında, büyük bir Jüpiter truvalısıdır. Kasım 2028'de Lucy misyonu kapsamında yakın uçuş yapılması planlanan hedeflerden biridir.[8] 13,5 saatlik bir dönüş süresine sahiptir.[6] 9 Kasım 1999'da Japon amatör gök bilimci Takao Kobayashi tarafından Japonya'nın Gunma Eyaletindeki özel Ōizumi Gözlemevi'nde keşfedilmiş ve daha sonra İlyada'da Hektor tarafından öldürülen bir Akha savaşçısı olan Orus'un adını almıştır.[1]
Yörünge ve sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]
Lucy · Güneş · Dünya · 52246 Donaldjohanson · 3548 Eurybates · 21900 Orus · 617 Patroclus
Orus, Jüpiter'in yörüngesinin 60° önündeki L4 Lagrange noktasında seyreden ve Yunan kampı olarak adlandırılan bölgede, gezegen ile 1:1 rezonansla dönen karanlık görünümlü bir Jüpiter truva asteroididir.[5]
Güneş'in etrafındaki yörüngesini, Güneş'e 5,0–5,6 AU mesafede, her 11 yıl ve 7 ayda bir (4.240 gün; yarı büyük eksen 5,12 AU). Yörüngesinin ekliptiğe göre 0,03 dışmerkezliği ve 8,45°'lik bir yörünge eğimi bulunmaktadır.[3] Cismin gözlem yayı, Digitized Sky Survey tarafından yayınlanan ve Kasım 1951'de, yani resmi keşif gözleminden 48 yıl önce Palomar Gözlemevi'nde çekilen bir ön keşifle başlamaktadır.[10]
Lucy görev hedefi
[değiştir | kaynağı değiştir]Cismin 2021 yılında uzaya fırlatılan Lucy uzay aracı tarafından yakın geçiş uçuşuyla ziyaret edilmesi planlanmaktadır. Bu geçişin 20 Kasım 2028 tarihinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bu geçiş esnasında Lucy asteroide 71 km/s (160.000 mph) bağıl hızla 1.000 km (620 mi) mesafeye yaklaşacaktır.[11]
Fiziksel özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Orus, Lucy misyonu ekibi ve Pan-STARRS fotometrik araştırması tarafından, sırasıyla D tipi ve C tipi asteroit tayf tipleri arasında sınıflandırılmaktadır.[7][12] Cisim 0,95'lik bir V-I renk indeksine sahiptir ve en büyük D-tipi Jüpiter truvalılarından biri gibi görünmektedir.[13]
Işık eğrisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Orus'un ilk fotometrik gözlemleri, Ekim 2009'da gök bilimci Stefano Mottola tarafından, Calar Alto Gözlemevi'ndeki 1,2 metre çaplı teleskop kullanılarak, 80 Jüpiter truvalısının fotometrik ışık eğrisi araştırması kapsamında yapılmıştır. Elde edilen rotasyonel ışık eğrisi, 0,18 büyüklüğünde bir parlaklık değişimiyle (U=2 ) 13,45±0,08 saatlik bir dönme süresi sonucunu vermiştir.[14][15]
2016 yılında Mottola, Lucy misyonunu desteklemek için beş görüntüden alınan yer tabanlı gözlemler sonucu 13,48617±0,00007 olarak revize edilmiş bir dönme süresi hesaplaması yayınlamıştır. Orus'un ters yön yörüngeye sahip bir cisim olduğu anlaşılmıştır. Işık eğrisi, cismin kuzey kutbunun yakınında büyük bir kraterin varlığına işaret etmektedir.[16]
Çap ve albedo
[değiştir | kaynağı değiştir]Akari ve Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini'nin NEOWISE misyonu tarafından gerçekleştirilen araştırmalar sonucunda cismin albedosu sırasıyla 0,083 ve 0,075, çapı ise 53,87 ve 50,81 kilometre olarak hesaplanmaktadır.[17][18] Asteroit Işık Eğrisi Bağlantısı, karbonlu C tipi asteroitler için 0,057'lik standart bir albedo değeri olduğunu varsayarak 10,0 mutlak büyüklükte 55,67 kilometrelik bir çapı olduğunu hesaplamaktadır.[19]
Adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu küçük gezegene, Yunan mitolojisinde Homeros'un İlyada'sındaki Akha savaşçısı Orus'un adı verilmiştir. Truva Savaşı'nda, en büyük Jüpiter truvalısı olan 624 Hektor'un da adını aldığı Truva prensi Hektor tarafından öldürülmüştür.[8] Resmi adlandırma referansı Küçük Gezegen Merkezi tarafından 22 Şubat 2016'da yayımlanmıştır (M.P.C. 98711 ).[20]
Olası uydu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Orus'un, 7-8 Ağustos 2018 tarihinde Hubble uzay teleskobu tarafından çekilen görüntülerinin incelenmesi sonucunda bir uyduya sahip olabileceğine ilişkin kanıtlar elde edilmiştir.[23] Birincil kütlenin ölçülmesine yardımcı olabilecek uydunun fiziksel özelliklerini belirlemek için daha fazla gözlem yapılması gerekmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "21900 Orus (1999 VQ10)". Minor Planet Center. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ Noah Webster (1884) A Practical Dictionary of the English Language
- ^ a b c "JPL Small-Body Database Browser: 21900 Orus (1999 VQ10)" (2017-05-08 last obs.). Jet Propulsion Laboratory. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ "List of Jupiter Trojans". Minor Planet Center. 1 Haziran 2018. 18 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ a b "Asteroid (21900) Orus – Proper Elements". AstDyS-2, Asteroids – Dynamic Site. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ a b "LCDB Data for (21900) Orus". Asteroid Lightcurve Database (LCDB). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ a b Veres, Peter; Jedicke, Robert; Fitzsimmons, Alan; Denneau, Larry; Granvik, Mikael; Bolin, Bryce; ve diğerleri. (November 2015). "Absolute magnitudes and slope parameters for 250,000 asteroids observed by Pan-STARRS PS1 - Preliminary results". Icarus. Cilt 261. ss. 34-47. arXiv:1506.00762
. Bibcode:2015Icar..261...34V. doi:10.1016/j.icarus.2015.08.007.
- ^ a b c Levison, H. F.; Olkin, C.; Noll, K. S.; Marchi, S.; Lucy Team (March 2017). "Lucy: Surveying the Diversity of the Trojan Asteroids: The Fossils of Planet Formation" (PDF). 48th Lunar and Planetary Science Conference, 1964. s. 2025. Bibcode:2017LPI....48.2025L. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)13 Nisan 2017.
- ^ a b c d e f g h i j k Mottola, Stefano; Hellmich, Stephan; Buie, Marc W.; Zangari, Amanda M.; Stephens, Robert D.; Di Martino, Mario; ve diğerleri. (January 2023). "Shape Models of Lucy Targets (3548) Eurybates and (21900) Orus from Disk-integrated Photometry". The Planetary Science Journal. 4 (1). s. 20. Bibcode:2023PSJ.....4...18M. doi:10.3847/PSJ/acaf79 . 18.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;MPC-object2isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Levison-20172isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Levison-20173isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;lcdb2isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;lcdb3isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Mottola, Stefano; Di Martino, Mario; Erikson, Anders; Gonano-Beurer, Maria; Carbognani, Albino; Carsenty, Uri; ve diğerleri. (May 2011). "Rotational Properties of Jupiter Trojans. I. Light Curves of 80 Objects". The Astronomical Journal. 141 (5). s. 32. Bibcode:2011AJ....141..170M. doi:10.1088/0004-6256/141/5/170 .
- ^ Mottola, Stefano; Marchi, Simone; Buie, Marc W.; Hellmich, Stephan; Di Martino, Mario; Proffe, Gerrit; Levison, Harold F.; Zangari, Amanda Marie (2016). "Ground-based characterization of Eurybates and Orus, two fly-by targets of the Lucy Discovery mission". Aas/Division for Planetary Sciences Meeting Abstracts #48. Cilt 48. DPS meeting #48. s. 208.04. Bibcode:2016DPS....4820804M.
- ^ Grav, T.; Mainzer, A. K.; Bauer, J. M.; Masiero, J. R.; Nugent, C. R. (November 2012). "WISE/NEOWISE Observations of the Jovian Trojan Population: Taxonomy". The Astrophysical Journal. 759 (1). s. 10. arXiv:1209.1549 . Bibcode:2012ApJ...759...49G. doi:10.1088/0004-637X/759/1/49. (online catalog 28 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- ^ Usui, Fumihiko; Kuroda, Daisuke; Müller, Thomas G.; Hasegawa, Sunao; Ishiguro, Masateru; Ootsubo, Takafumi; ve diğerleri. (October 2011). "Asteroid Catalog Using Akari: AKARI/IRC Mid-Infrared Asteroid Survey". Publications of the Astronomical Society of Japan. 63 (5). ss. 1117-1138. Bibcode:2011PASJ...63.1117U. doi:10.1093/pasj/63.5.1117. (online 17 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., AcuA catalog p. 153 25 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;lcdb4isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "MPC/MPO/MPS Archive". Minor Planet Center. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ Noll, K. S. (2018), HST Proposal 15622, Space Telescope Science Institute, 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi7 Haziran 2019
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Noll20182isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Grundy, W. M.; Noll, K. S.; Buie, M. W. (22 Ağustos 2018), 15622 - Confirmation of a Binary Companion to 21900 Orus (PDF), Space Telescope Science Institute, 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)28 Ağustos 2023
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Asteroid Lightcurve Database (LCDB) 10 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., sorgu info 16 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Dictionary of Minor Planet Names, Google books
- Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets (20001)-(25000) 19 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Minor Planet Center
- Asteroid 21900 Orus 28 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Small Bodies Data Ferret
- 21900 Orus - AstDyS-2, Asteroitler—Dinamik Site
- 21900 Orus - JPL Small-Body Database
